استان آذربایجان غربی کجاست؟ عکس و نقشه، جمعیت و آب و هوا
استان آذربایجان غربی واقع در شمال غربی ایران است و تنها استانی است که با کشور ترکیه مرز مشترک دارد. این استان ۶۵/۲ درصد از مساحت کل کشور ایران را تشکیل می‌دهد و 13 امین استان پهناور کشور است. مرکز استان آذربایجان غربی ارومیه است. در ایرانیجو به بررسی جامع استان آذربایجان غربی و جاهای دیدنی آن می‌پردازیم.
استان آذربایجان غربی کجاست؟
از نظر جغرافیایی، استان آذربایجان غربی با کشورها و استان‌های زیر همسایه است:
- از شمال به جمهوری آذربایجان و ترکیه
- از مغرب به ترکیه و عراق
- از شرق به استان آذربایجان شرقی و استان زنجان
- از جنوب به استان کردستان
لوکیشن آذربایجان غربی روی نقشه
مساحت استان آذربایجان غربی
مساحت استان آذربایجان غربی به همراه دریاچه ارومیه حدود ۴۳۶۶۰ کیلومتر مربع است و بدون دریاچه حدود 37412 کیلومتر مربع است.
جمعیت آذربایجان غربی
بر اساس سرشماری که در سال 1395 انجام شد، جمعیت این استان ۳٬۲۶۵٬۲۱۹ نفر است. ۴٫۰۸ درصد جمعیت کل این کشور در استان آذربایجان غربی قرار گرفته است، به همین دلیل 8امین استان پرجمعیت ایران است.
آب و هوای آذربایجان غربی
استان آذربایجان غربی واقع در منطقه کوهستانی است. جریان مرطوبی که از طرف دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس می‌آید بر روی اقلیم این استان موثر است. با فرا رسیدن توده‌های سرد، دمای این استان در برخی از ماه‌ها به شدت کم می‌شود.
کوه‌های مرتفعی که در استان آذربایجان غربی واقع شده‌اند تا حدودی مانع ورود توده‌های هوای باران زا می‌شوند. ولی با این حال، منابع آب کافی در این استان وجود دارد.
اگر قصد سفر به این استان را دارید، فصل‌های تابستان و بهار بهترین و مناسبترین زمان سفر به شهرهای استان آذربایجان غربی به شمار می‌روند.
ولی اگر به منظره‌های برفی و آب و هوای سرد علاقه دارید می‌توانید در فصل زمستان نیز به این منطقه سفر کنید.
نقشه استان آذربایجان غربی
براساس آخرین تقسیمات کشوری این استان از 19 شهرستان، 45 بخش، 48 شهر و 2869 روستا تشکیل شده است.
شهرستان‌ها و بخش‌های استان آذربایجان شرقی
19 شهرستان این استان عبارتند از:
- ارومیه
- اشنویه
- باروق
- بوکان
- پیرانشهر
- تکاب
- خوی
- چالدران
- چایپاره
- چهار برج
- شوط
- پلدشت
- سردشت
- سلماس
- شاهیندژ
- ماکو
- مهاباد
- میاندوآب
- نقده
شمالی‌ترین شهرستان این استان، شهرستان ماکو است که با با جنوبی‌ترین شهر استان، یعنی شهرستان تکاب حدود 600 کیلومتر فاصله دارد.
بزرگترین شهر این استان، ارومیه و کوچکترین آن، شوط نام دارد.
در ادامه به معرفی بعضی از این شهرستان‌ها می‌پردازیم..
شهر ارومیه
شهر تاریخی ارومیه، مرکز استان آذربایجان غربی است. دریاچه ارومیه، مهمترین جاذبه‌ی طبیعی این شهر به شمار می‌رود. در سال‌های اخیر بخش بزرگی از این دریاچه شروع به خشک شدن کرد و همچنین مشکلات زیست محیطی متعددی این دریچه را تهدید میکند، با این حال در حال حاضر این دریاچه بزرگترین دریاچه‌ی آب شور این کشور است.
یکی از مکان‌های گردشگری این شهر، پارک جنگلی شیخ تپه است که تپه‌ی باستانی شیخ تپه در آن واقع شده است.
یکی از مهمترین آثار تمدن اسلام که ساخت به دوره حکومت صفوی باز می‌گردد، مسجد جامع ارومیه است. علاوه بر این مسجد، بازار تاریخی ارومیه نیز از آن دوران به جا مانده است. این بازار معماری مربوط به آن دوره را به خوبی نمایش می‌دهد.
جاذبه‌های دیدنی دیگر این شهر عبارتند از: بنای سه گنبد، کلیسای پطروس پولیس و مسجد مناره و غیره .
در مقاله ارومیه به طور مفصل به بررسی آنها پرداخته ایم.
میان دوآب
شهر میاندوآب بین رودهای زرینه رود و سیمینه رود قرار گرفته است به همین دلیل اسم آن میان دو آب است. این شهر از شهرهای مهم استان آذربایجان غربی به شمار می‌رود و همیشه توجه ویژه‌ای به آن شده است.
اقوام متعددی از قبیل مادها، اورارتوها، کردها، سلجوقیان، ترکها و مغولها در این منطقه می‌زیستند و حکومت می‌کردند.
جاذبه‌های دیدنی شهر میان دو آب عبارتند از:
قلعه بختک، زرینه رود، چشمه زندان سلیمان و غیره.
خوی
این شهر با قدمت کهنی که دارد، یکی از بزرگترین شهر هایی است که دانه‌های آفتابگردان و کدو تولید میکند. به همین دلیل به شهر گل‌های آفتابگردان نیز معروف است.
جاذبه‌های دیدنی شهر خوی عبارتند از:
پل خاتون (قدمت این پل به قرن 12 هجری می‌رسد)، مقبره‌ی علمدار، برج شمس تبریزی، بازار تاریخی، مسجد مطلب‌خان، امامزاده سید بهلول، کلیسای سورپ سرکیس و ساختمان شهرداری خوی.
شاهین دژ
این شهر از قسمت شمال به استان آذربایجان شرقی و از قسمت جنوب به کردستان محدود شده است. اقوام مختلفی در این شهر ساکن هستند، از قبیل ترک و کرد، عشایر. اقلیت‌های زرتشتی، ارمنی و کلیمی نیز در این ناحیه سکونت دارند.
در ابتدا، شاهین دژ قلعه‌ای بوده است که توسط زائران آتشکده‌ی آذرگشسب ساخته شده بود.
این قلعه در زمان قدیم به منظور استراحتگاه بزرگان زرتشتی ساخته شد که به آتشکده سفر می‌کردند. نگهبانان این قلعه عقاب و شاهین‌های دست آموز بودند. بعد از گذشت سال‌ها این قلعه بزرگ و بزرگتر شد تا اینکه به یک شهر تبدیل شد. اسم این شهر در دوره بعد از اسلام، صائین قلعه بود ولی در دوره حکومت پهلوی، مجددا به اسم باستانی خود برگشت.
یکی از آثار مهم این شهر که قدمت طولانی دارد، دخمه‌ی بی‌بی کند است.
از دیگر جاذبه‌های زیبا و دیدنی این شهر می‌توان به کوه پیرمحمد منطقه‌ی ییلاقی اشاره کرد.
ماکو
این شهر که در دره‌ای قرار گرفته است که رودخانه‌ی زنگمار از آن عبور میکند. این شهر با مرز ایران و ترکیه فاصله اندکی دارد. 2 طرف شهر ماکو، دیواره‌های سنگی و بزرگی پوشانده، به همین دلیل این شهر به داش ماکو (ماکوی سنگی) شهرت دارد.
عظیم‌ترین کلاهک سنگی شهری این کشور، در شهر ماکو قرار گرفته است که بسیار بی‌نظیر و شگفت انگیز است.
وسیع‌ترین منطقه آزاد این کشور شامل شهر بازرگان، ماکو، شوط و پلدشت است. به همین دلیل بازارهای مرزی در این ناحیه و تجارت در این منطقه بسیار پر رونق است.
جاذبه‌های طبیعی و تاریخی زیبای این شهر و اطراف آن عبارتند از: کوه قیه و کلاهک سنگی، منشورهای بازالتی، عمارت کلاه فرنگی، عمارت سردار ماکو، عمارت شیروخورشید، چشمه ثریا، بام ماکو، زیباترین نمای قلل آرارات، پل قلعه جوق، کلیسای زُر زُر، دریاچه سد بارون و غیره.
سلماس
در قدیم، بافت این شهر به صورت روستایی بوده است، ولی بعد‌ها به شهر تبدیل شده است چون مرکز ارتباطات تجاری بود و بازارهای هفتگی، مبادلات بازرگانی و جذب خدمات در این منطقه گسترش پیدا کرد.
قدمت این شهر به دوره مادها بازمی‌گردد. این شهر در دوره هخامنشیان به زاروند معروف بود و در زمان حکومت اشکانیان نیز از ایالات حایل میان روم و ایران بود. این شهر بعد از حکومت خسرو اشکانی، توسط ساسانیان تصرف شد. تخته سنگی که بر روی آن تصویر 2 نفر سوار بر اسب وجود دارد، یادگاری از آن سلسله است. اسن تخته سنگ واقع در کوه پیر چاووش است که در جاده ارومیه به سلماس قرار گرفته است.
در سال 1390، این شهر به دلیل زلزله‌ای که آمد به طور کامل تخریب شد. در نتیجه شهر دیگری بر اساس معیار‌های به روز شهرسازی، توسط مردم تاسیس شد.
جاذبه‌های دیدنی شهر سلماس عبارتند از:
سد جمال آباد، گورچین قلعه، حجاری‌های خان تختی، چشمه معدنی میناس، چشمه صدقیان، آب گرم ایستی سو، کلیسای سنت جورج.
تکاب
تکاب در واژه به معنای زمین کم آب و با آب باریکه است. در این شهر آثار تاریخی متعددی، مربوط به قبل و بعد اسلام واقع شده است. به عنوان مثال تخت سلیمان که در 45 کیلومتری شمال شرق این شهر قرار دارد.
شهر قدیمی و باستانی به نام شیز نیز درد این منطقه واقع شده بود. احتمال داده می‌شود که این شهر به دلیل آتشفشان کوه زندان که با تخت سلیمان حدود 105 کیلومتر مربع فاصله دارد، تخریب شد و فقط اثرهایی از این شهر باقی مانده است.
اسم این شهر تا سال 1316 تکانتپه به معنای تپه پر از خار بود.
جاذبه‌های دیدنی شهر تکاب عبارتند از:
بالاخانه قزقپان سنگ، زندان سلیمان، قلعه تخت سلیمان، دژ ساری قور خان، دژ بلقیس، تپه مجید، آبهای گرم احمد آباد، غار کهریز، چمن متحرک بدرلو (چمن گلی)، زندان برنج و غیره.
سردشت
مردم بومی این شهر بر این عقیده هستند که این مکان، محل تولد پیغمبری ایرانی به نام زرتشت است به همین دلیل است که نام سردشت از اسم این پیامبر گرفته شده است. طبیعت این منطقه بسیار زیبا است که و آبشاران واقع در این منطقه به زیبایی آن افزوده است. در شهر سردشت آثار تاریخی خاصی کشف شده است.
از جاذبه‌های دیدنی شهر سردشت می‌توان به چشمه گراو اشاره کرد که حدودا در 5000 متری جاده مهاباد-سردشت قرار گرفته است.
سیه چشمه
این شهر در گذشته قره عینی نام داشت. شهر سیه چشمه در میان شهرهای ماکو و خوی قرار گرفته است و مساحت آن حدود 5000 کیلومتر است.
منطقه چالدران در استان آذربایجان غربی در این شهر قرار دارد که از نظر تاریخی بسیار حائز اهمیت است (به دلیل جنگ‌های شاه اسماعیل اول با سلطان عثمانی در این منطقه). در اطراف این شهر، مقبره صخره‌ای فرهاد و شیرین واقع شده است که به دوران اورارتوها بازمی‌گردد.
سابقه تاریخی این شهر حدود 5 قرن است.
مهاباد
در قدیم شهر مهاباد، آبادی کوچکی بود که آنچنان اهمیت نداشت. اما در اواخر حکومت شاه عباس اول (1038 هجری قمری) فردی به اسم (بداق‌السلطان) که رییس قوم مکری بود، این شهر را به عنوان مرکز حکومتش برگزید.
این شهر در گذشته ساوجبلاغ (چشمه سرد) نام داشت ولی در تاریخ 14/07/1314 بعضی از شهرهای ایران اسمشان تغییر کرد که این شهر نیز جزو آنها بود. این شهر نیز بر اثر زلزله‌ای کاملا تخریب شد و مجددا بازسازی شد.
جاذبه‌های دیدنی شهر مهاباد عبارتند از:
مقبره بداق السلطان، شهر تاریخی اندر قاش، مهاباد رود، غار بورنیک بزرگ، غار بورینگ کوچک، مسجد جامع مهاباد و غیره.
نقده
این شهر در بین شهرهای پیرانشهر، مهاباد، ارومیه و اشنویه قرار گرفته است و کانون ارتباطی این شهرها است.
علت به وجود آمدن این شهر، موقعیت نظامی، عبور رودخانه گدار و همچنین وجود اراضی حاصلخیز بوده است.
نقده سرگذشت پر حادثه‌ای داشته و آثار متعددی را در خود به یادگار دارد. آثار باستانی فراوانی در روستا و تپه حسنلو که در چند کیلومتری شمال شرقی آن قرار دارد، کشف شده است. قبرهایی یافت شده است که با سنگ ساخته شده و روی آنها تخته سنگ بزرگی قرارداده‌اند، به طور که مردگان این قبور در حالت چمباتمه به خاک سپرده شده اند.
در این شهر قوم‌های متعددی مثل کردها، آشوری‌ها، مایاها و ترکان به دلیل مهاجرت پیوسته، می‌زیستند. تا زمانی که قوم قره پاپاق(کلاه سیاه) در دوره حکومت فتحعلی شاه، از قفقای به این کشور آمدند و در منطقه ماندگار شدند.
تپه حسنلو و کتیبه کلی کلیشن (در اشنویه) ار مذاکره تاریخی و جاهای دیدنی این شهر به شما می‌رود.
حوزه‌های آبریز
حوزه‌های آبریز این استان عبارتند از:
- رود زاب کوچک
- دریاچه ارومیه
- رود ارس
آبهای معدنی
این شهر منابع آب معدنی متعددی دارد که در زیر به آنها اشاره کردیم.
- آب معدنی کانی گراوان (در روستای کانی گویز در 2 کیلومتری شهر رَبَط)
- آب گرم محال باراندوز (نزدیک قریهٔ هفت‌آباد ارومیه)
- آب معدنی گوارای دریک (در روستای دریک سلماس)
- آب معدنی کوه زنبیل (اطراف دریاچهٔ ارومیه)
- آب معدنی شیخ معروف (در جاده نقده-مهاباد)
- ایستی سو شوط (نزدیک شهر شوط)
- ایستی سو (نزدیک گردنه قوشچی)
جنگل‌های آذربایجان غربی
استان آذربایجان غربی جنگل‌های طبیعی دارد که مناطق گسترده‌ای از این جنگل (حدود 60 تا 80 هزار هکتار) در منطقه سردشت واقع شده است و در بخش هایی از مهاباد و پیرانشهر نیز قرار گرفته است.
وسعت جنگل‌های مصنوعی در این استان حدود 329 هکتار در قطعه‌های مختلف است.
کوه‌های آذربایجان غربی
پستی و بلندی‌های متعددی در این استان قرار دارد که عبارتند از:
- رشته‌کوه‌های مرزی ترکیه و عراق
- گردنهٔ قوشچی
- کوه‌های باستان
- کوه بینار ارومیه
- کوه قندیل
- دره حاجی ابراهیم
- کوه طرغه
- رودخانه‌ها
- گدار چای
- زرینه رود
- سیمینه رود
- مهاباد رود
- باراندوزچای
- زاب کوچک
- شهرچای
- نازلوچای
- زولاچای
اقامتگاههای معروف آذربایجان غربی
اگر به فکر سفر به استان آذربایجان غربی و اقامت در این استان هستید، نگران نباشید چون این هتل‌ها و اقامتگاههای متعددی در شهرهای بزرگ این استان قرار دارند. به عنوان مثال هتل آنا در ارومیه(5 ستاره)، هتل شهریار در بازرگان (2 ستاره) و غیره.
در این استان اقامت گاه‌‌های بوم گردی زیادی قرار گرفته است. مانند اقامتگاه بوم گردی بابا طاهر در ماکو، اقامتگاه تخت سلیمان در تکاب و سلطان بَگلو در خوی.
رستوران‌های آذربایجان غربی
در استان آذربایجان غربی تعداد رستوران‌های با کیفیت بالاست. اگر به دنبال کباب و غذاهای محلی هستید، پیشنهاد ما به شما رستوران اوزون کباب مظفریه است.
انواع غذاهای ایرانی، سنتی و کباب‌ها نیز در رستوران کامران، واقع در ماکو سرو می‌شود که کیفیت بالایی دارد.
غذاهای محلی استان آذربایجان غربی
ارومیه خورش یکی از غذاهای محلی معروف و محبوب در این استان است.
مواد اولیه این غذا عبارتند از: لوبیا چیتی، بادمجان، گوشت، سیب زمینی، گوجه فرنگی و غوره.
از دیگر غذاهای پرطرفدار این منطقه می‌توان به آش دوغ اشاره کرد. آش دوغ غذایی است که در هر استان به سبک مخصوصی تهیه می‌شودو.
مواد اولیه آش دوغ مخصوص این استان عبارتند از: دوغ گازار، تره، نخود، جعفری، شوید و سیر تازه است.
یکی دیگر از غذاهای اصیل و محلی این استان، کوفته مرغ است. مواد اولیه این غذا عبارتند از: مرغ، لپه، مرزه، تره، تخم مرغ.
در دکه‌ها و مغازه‌های ارومیه، غذای یِرالما کبابی یافت می‌شود که بسیار در بین مردم محبوب است. مواد اولیه این غذا، سیب زمینی تنوری، سبزیجات محلی و تخم مرغ آب پز است.
سوغات آذربایجان غربی
تنوع سوغاتی در این استان بسیار بالاست، معروف‌ترین این سوغات‌ها عبارتند از: نقل، حلوای هویج، حلوای گردو، باستخ یا لوزانک، عسل، تخمه آفتابگردان عرق بیدمشک، عرق بادرنجبویه و غیره.
صنایع دستی آذربایجان غربی
در شهرستان‌های این استان، بافت فرش و گلیم، پیکر تراشی و منبت کاری رایج است و از صنایع دستی معروف این منطقه به شمار می‌رود.
سایر صنایع دستی استان آذربایجان عبارتند از: رودوزی (هنری مشابه به سوزن دوزی است که توسط نخ‌های ابریشم دوخته می‌شود)، چاپ سنتی، سفالگری و غیره.
آداب و رسوم مردم آذربایجان غربی
ادیان و اقوام مختلف و متنوعی دراستان آذربایجان غربی قرار گرفته اند، به همین دلیل آداب و رسوم متعددی نیز در این استان وجود دارد.
یکی از مراسمات معروف که در این استان به شیوه‌ای جالب و باشکوه برگزار می‌شود، چهارشنبه سوری است. در روستا‌های این استان، مراسم چهارشنبه سوری با سنت‌های ویژه‌ای برگزار می‌شود. به عنوان مثال در این روز جوان‌ها به پشت بام خانه‌ها می‌روند و از پنجره‌ی آن خانه دستمالی را آویزان می‌کنند، صاحبخانه نیز به همراه دعای خیر برای آن ها، دستمالشان را از میوه، آجیل و خوراکی پر میکند.
جمع بندی
در این مقاله از https://iraniju.ir به بررسی استان آذربایجان غربی پرداختیم، تاریخچه، موقعیت جغرافیایی و نقشه آن را شرح دادیم، همچنین صنایع دستی، آداب و رسوم و سوغاتی‌های شهرهای آن را نیز اشاره کردیم. شما نیز می‌توانید در زیر همین مقاله نظرات و خاطرات خود را برای ما کامنت کنید.
با سلام اولا درباره شهرستان پیرانشهر در جنوب استان هیچ چیزی ننوشته بودید . دوم ‘ آذربایجانغربی موزائیک اقوام می باشد ( ترک _ کرد _ ارامنه و …) چرا در مورد رسومات ارامنه چیزی نبود .سوم نوشته هایتان علمی و تاربخی نبود ( جامع و کامل ) با تشکر .
عالی بود
سلام استان آذربایجان غربی شصد درصد آن کورد نشین میباشد تقریبا در تمام استان‌های اورومیه کوردها هستند
دزززززززز سوال بعدی
دقیقا
دایی اینا رو از کجا درآوردی میشه منبعش رو بگی منم مطالعه کنم