فیلتر روغن چیست؟ وظیفه انواع فیلتر روغن +علائم خرابی
فیلتر روغن موظف است مانع ورود آلاینده‌هایی از قبیل ذرات و قطعات فلزی، سوخت نسوخته، گرد و غبار، باکتری‌ها، حشرات و غیره به درون روغن شود و روغنی کاملا تمیز را برای آب بندی، روانکاری، پاک کنندگی و خنک کنندگی به سمت موتور و سایر اجرا بفرستد. در ایرانیجو به بررسی انواع فیلتر روغن می پردازیم.
فیلتر روغن چیست؟
فیلتر هیدرولیک یا فیلتر روغن خودرو، نوعی فیلتر است که وظیفه آن جلوگیری از ورود آلاینده ها و پاکسازی روغن از آلاینده ها را دارد.
موتور و قطعات متحرک آن برای انجام فعالیت به روغن نیاز دارند. عملکرد درست فیلتر روغن موتور، باعث جلوگیری از خوردگی و سایش تمامی قطعات موتور شده است. همچنین به حرکت روان آن‌ها نیز کمک شایانی میکند. در نتیجه نی‌توان گفت کارکرد این قطعه باعث افزایش طول عمر موتور نیز می شود.
این قطعه درست مانند روغن موتور از اهمیت زیادی برخوردار است. فیلتر روغن را مانند روغن باید دائما چک کرد تا در صورت نیاز تعویض و یا تصفیه شود.
اجزای فیلتر روغن
فیلتر روغن از اجزای متعددی تشکیل شده است که عبارتند از:
- حفره ورود و خروج روغن
- شیر ضد تخلیه
- فضای کلی فیلتر
- پلیسه‌ها
- لوله فولادی مرکزی
- سوپاپ اطمینان
- صفحه انتهایی
- نگهدارنده
در ادامه هر کدام از این اجزا را بررسی می‌کنیم.
حفره ورود و خروج روغن
هر فیلتر روغنی از سوراخ‌های ریزی تشکیل شده است. این سوراخ‌ها در لبه فیلتر قرار گرفته و روغن از آن‌ها عبور میکند تا وارد ظرف فیلتر شده و به جریان بیفتد.
درمرکز فیلتر حفره‌ای درمقابل موتور قرار گرفته است که روغن از آن حفره تخلیه می‌گردد.
شیر ضد تخلیه
زمانی که موتور از کار می‌افتد، ممکن است روغن به فیلتر برگردد. فیلترهای روغن موتور به سوپاپی پلاستیکی مجهز هستند که مانع برگشت روغن به درون فیلتر می‌شوند.
فضای کلی فیلتر
فضای کلی فیلتر را الیاف تشکیل داده است. این الیاف ممکن است از جنس‌های متفاوتی تشکیل شده باشد که عبارتند از:
- الیاف سلولزی و طبیعی مانند پنبه
- الیاف مصنوعی مانند پلی استر
پلیسه‌ها
پلیسه‌ها به تعداد قسمت‌های تاشده فیلتر می‌گویند و تعین کننده میزان ضخامت فضای کلی فیلتر هستند.
لوله فولادی مرکزی
لوله فولادی مرکزی روغن تصفیه شده و پاکسازی شده را به موتور می‌فرستد. روغن از طریق این قطعه به صورت مداوم در جریان است.
سوپاپ اطمینان
در هرصورت موتور برای کارکرد درست به روغن نیاز دارد، ولی موقع استارت سر روغن غلیظ بوده و به همین دلیل فیلتر نمی‌تواند آن را تصفیه کند. در هر صورتی برای به کار افتادن ماشین روغن باید به قطعات و موتور برسد. سوپاپ اطمینان هنگامی باز می‌گردد تا نیاز به قدرت لازم به منظور فشار دادن فنر کالیبره شده به سمت پایین باشد. در این مواقع روغن بدون فیلتر به لوله مرکزی می‌رود.
وقتی فیلتر روغن موتور به موقع عوض نشود، حفره‌های ریز آن توسط آلاینده‌ها پوشیده شده و ممکن است مسیر آن مسدود گردد. در نتیجه باعث افزایش فشار پشت فیلتر شده و باید سوپاپ اطمینان باز شود. در این حال روغنی که تصفیه نشده وارد پمپ موتور می‌شود و موتور شروع به کار میکند. توجه داشته باشید که اگر این وضعیت به صورت مکرر رخ دهد، آسیب شدیدی به قطعات و موتور خودرو وارد می‌شود.
صفحه انتهایی
صفحه انتهایی مانع نشت روغن پالایش نشده به درون لوله مرکزی می‌شود. جنس این قطعه از فلز یا فیبر است. این صفحه در بخش تحتانی فیلتر روغن قرار می‌گیرد.
نگهدارنده
هنگهدارنده قادر است فضای کلی فیلتر و همچنین صفحه انتهایی را ثابت و استوار نگه دارد. این قطعه از فیلتر روغن و صفحه انتهایی در مقابل ضربه حفاظت میکند.
انواع فیلتر روغن صنعتی بر اساس کارکرد
انواع مختلفی از فیلتر روغن صنعتی در بازار وجود دارد. پیش از انتخاب و خرید هر کدام از این فیلترهای روغن باید به نکاتی توجه داشته باشید. برخی از این نکات عبارتند از:
- پیشرانه خودرو
- شرایط مختلف اقلیمی
- توصیه سازنده خودرو
با توجه به این نکات باید فیلتر روغن مناسبی برای خودروی خود انتخاب کنید. انواع فیلتر روغن صنعتی عبارتند از:
- فیلترهای جریان کامل
- فیلتر ثانویه
- فیلتر معمولی
- فیلترهای محفظه حرارتی
- فیلترهای گریز از مرکز
- فیلترهای مغناطیسی
در ادامه هر کدام از مدل‌ها را مورد بررسی قرار میدهیم.
فیلترهای روغن جریان کامل
فیلترهای جریان کامل قادر هستند تمام روغن موتور را فیلتر کنند. در این مدل از فیلتر، برای رسیدن روغن به موتور هنگام استارت سرد، یک سوپاپ اطمینان برای جبران این خلا تعبیه شده است. خودروسازان زیادی برای تولیدات خودرو از این مدل فیلتر استفاده می‌کنند.
فیلتر روغن ثانویه
فیلتر ثانویه می‌توانند حجم اندکی از روغن موتور را قبل از ورود روغن به موتور تصفیه و تمیز کنن. به همین دلیل روغن خودرو کمتر به تعویض نیاز پیدا میکند.
فیلتر روغن معمولی
فیلتر معمولی در دسته فیلترهای ثانویه قرار دارد. معمولا این نوع فیلتر روغن تشکیل شده از غشاهای سلولزی می‌باشند. این نوع فیلتر قادر است کوچک‌ترین و ریزترین آلودگی‌ها و ذرات را نیز تصفیه کند، به همین دلیل باید این فیلترها را زود به زود تعویض کرد.
فیلترهای روغن محفظه حرارتی
فیلترهای محفظه حرارتی با مصرف برق شروع به کار می‌کنند. وظیفه این فیلترها عبارتند از:
- تمیز کردن روغن موتور از ناخالصی‌ها
- بالا بردن دمای روغن به منظور سوختن و از بین رفتن آلاینده‌های جذب شده در روغن موتور
فیلترهای گریز از مرکز
فیلترهای گریز از مرکز به فیلترهای اسپینر نیز معروف هستند. این مدل از فیلترها با حرکات چرخشی می‌توانند آلاینده‌ها را درون محفظه‌ای ببرند. بعد از پر شدن این محفظه، نیاز است که فیلتر تعویض شود.
فیلترهای مغناطیسی
فیلترهای مغناطیسی نیازی به تعویض نداشته و می‌توان آن ها را تمیز کرد و مجددا استفاده کرد. لازم به ذکر است که این فیلترها فقط می‌توانند آلودگی‌های فلزی را به خود جذب کنند.
انواع فیلتر روغن موتور بر اساس متریال
فیلترهای روغن دارای متریال‌های مختلفی بوده که عبارتند از:
- فیلتر سلولزی
- فیلترهای مصنوعی
- فیلتر فلزی
در ادامه هر کدام از این موارد را بررسی می‌کنیم.
فیلتر سلولزی
این نوع از فیلترها به فیلترهای یکبار مصرف یزد معروف هستند. فیلتر سلولزی قادر به جذب ذرات بسیار ریز و کوچک آلودگی نیز می‌باشند. ولی با این وجود قدرت پاکسازی روغن موتور این فیلترها کمتر از 50% است. لازم به ذکر است که این مدل از فیلترها باید زود به زود چک شود تا سر وقت و به موقع آن را تعویض کرد.
فیلترهای مصنوعی
جنس فیلترهای مصنوعی بهتر از فیلترهای سلولزی است. قدرت تمیز کنندگی این مدل از فیلترها 50% تخمین زده شده است. لازم است هر 8000 کیلومتر این فیلتر بررسی و در صورت نیاز تعویض شود.
فیلتر فلزی
فیلتر فلزی بهترین نوع فیلتر روغن به شمار می‌رود. جنس این فیلتر میکرو گلس بوده که منافذ آن نسبت به الیاف سلولزی بسیار ریزتر هستند. فیلتر فلزی را باید 2 تا 5 سال بررسی و در صورت نیاز تعویض کرد و یا می‌توان بعد از اینکه خودرو 16000 کیلومتر طی کرد این فیلتر را تعویض کرد.
تفاوت فیلتر روغن کاغذی و فلزی
همانطور که گفتیم نوع فلزی فیلتر روغن بهتر و با کیفیت تر از سایر فیلترهای روغن است زیرا :
- عملکرد بهتر فیلتر فلزی نسبت به سایر فیلترها تا 10 برابر
- جذب ذرات ریزتر
- رساندن روغن به موتور به صورت پیوسته، در نتیجه احتمال مسدودی آن در بازه زمانی طولانی‌تر
- مقرون به‌صرفه
ویژگی های فیلتر روغن خوب و مرغوب
فیلتر روغن خوب و باکیفیت دارای ویژگی‌هایی است که عبارتند از:
- مقاوم در برابر حرارت بالا
- ضد حساسیت در تماس با رطوبت و تغییرات جوی
- داشتن اندازه ثابت
- نداشتن مقاومت در برابر ورود روغن
- انجام درست تصفیه آلودگی‌ها
- مقاوم در برابر پارگی
- دارای آب بندی و سوپاپ اطمینان
علائم خرابی فیلتر روغن
زمانی که فیلتر روغن به درستی کار نمی‌کند علائمی از خود نشان می‌دهد که برخی از این علائم و نشانه‌ها عبارتند از:
- گرمای بیش از حد در موتور
- عملکرد ضعیف موتور و کاهش بازدهی آن
- خارج شدن دوده تیره و کثیف از اگزوز
- کاهش فشار روغن
- شنیده شدن صدای به هم خوردن فلز ( صدای تق تق)
در ادامه هر کدام از این نشانه‌ها را بررسی می‌کنیم.
گرمای بیش از حد در موتور
در صورتی که فیلتر روغن به مدت طولانی درون محفظه روغن موتور بماند باعث مسدود شدن آن می‌شود. اگر فیلتر روغن کثیف باشد مانع ورود روغن به موتور شده و مشکلات شدیدتری را با خود به همراه دارد. در این مواقع هیچ روغنی به موتور نرسیده و باعث خشک کار کردن موتور و سایر قطعات می‌شود. خشک کار کردن قطعات باعث افزایش سطح تماس بین آن‌ها شده و این اصطکاک موب تولید گرما می‌شود. در صورتی که روغن قادر به خنک کردن این گرما نباشد، باعث گرمای بیش از اندازه موتور شده و در نتیجه چراغ check engine (چراغ چک) روشن می‌شود.
عملکرد ضعیف موتور و کاهش بازدهی آن
عملکرد صحیح وسیله نقلیه نشان دهنده خوب کار کردن موتور ماشین است. زمانی که در موتور آلودگی و مواد زائد رسوب کند، یعنی روغنی که وارد موتور شده به درستی فیلتر نشده است. در این مواقع توانایی موتور در تولید برق کاهش پیدا میکند. یعنی زمانی که فشار روی پدال گاز وارد می‌شود، موتور به درستی کار نمی‌کند و سرعت خودرو زیاد نمی‌شود.
خارج شدن دوده تیره و کثیف از اگزوز
در حالت عادی دودی که از اگزوز و موتور ماشین به خارج می‌شود قابل دیدن نیست چون رنگ شفافی دارد. ولی در صورتی که دود خارج شده از اگزوز به رنگ خاکستری، آبی و یا دودی باشد یعنی روغن سوزی در ماشین دچار مشکل شده است. در بعضی مواقع این اتفاق به دلیل کثیف و یا مسدود بودن فیلتر روغن رخ می‌دهد. کثیف و مسدود بودن فیلتر باعث سوختن روغن در اگزوز شده و دودی کثیف و تیره خارج میکند.امکان دارد بوی سوختگی در درون خودرو نیز حس شود، در این مواقع باید به سرعت برای تعویض فیلتر روغن اقدام کرد.
فشار روغن کم
فشارسنجی که بر روی داشبورد ماشین تعبیه شده است به صورت مداوم فشار روغن در موتور و عملکرد فیلتر روغن را نشان می‌دهد. به طور معمول در هنگام حرکت درجه فشار روغن نرمال است و تغییری نمی‌کند.ولی کم شدن فشار روغن موتور نشان دهنده‌ی مشکل جدی در روغن موتور و یا فیلتر روغن است. در نتیجه باید روغن موتور و یا فیلتر روغن را تعویض کرد. از دلایل عمده و رایج فشار پایین روغن موتور می‌توان به مسدود شدن فیلتر روغن و یا نشتر روغن اشاره کرد که از وارد شدن روغن به موتور جلوگیری میکند.
شنیده شدن صدای به هم خوردن فلز ( صدای تق تق)
زمانی که موتور بدون روغن کار کند، تمام اجزای فلزی آن به دلیل بدون روغن به یکدیگر برخورد کرده و در نتیجه ساییه و خرد شده و حالت آن‌ها تغییر میکند. اصطکاک میان اجزای موتور موجب به وجود آمدن حالت زیر می‌شود:
- موتور بیش از حد گرم شود.
- نویز و سر و صداهای فلزی (تق تق) ایجاد شود.
زمانی صدای به هم خوردن فلز شنیده می‌شود کخ روغن موتور شدیدا کاهش پیدا کرده و یا فیلتر روغن خراب شده باشد. در این مواقع قطعات با یکدیگر بیشتر تماس پیدا می‌کنند و اجزای داخلی موتور ساییده می‌شود. در نتیجه قطعات آسیب شدیدی می‌بینند. برای پیشگیری از بروز این مشکل باید هر چند وقت یکبار فیلتر روغن و سطح روغن بررشی شده تا دلیل این اتفاق مشخص شود.
زمان تعویض فیلتر های روغن چه موقع است؟
بر اساس پیشنهاد تولید کنندگان فیلتر روغن، معمولا فیلتر روغن بعد از هر ۱۰۰۰۰ کیلومتر برای ماشین بنزینی و هر ۱۵۰۰۰ کیلومتر برای ماشین‌های دوگانه سوز باید تعویض شود.
