استان خراسان رضوی کجاست؟ نقشه+ سوغات و صنایع دستی

استان خراسان رضوی یکی از استان‌های خراسان است که مرکز آن شهر مشهد، پایتخت گردشگری مذهبی در ایران است؛ و 5امین استان ایران از نظر وسعت به شمار می رود و مساحت آن 118.854 کیلومتر مربع است. در ایرانیجو به بررسی خراسان رضوی می پردازیم.

استان خراسان رضوی کجاست؟

خراسان یکی از مهمترین مراکز و خاستگاه‌های تمدن ایرانی است. واژهٔ رضوی نیز، به مقبرهٔ علی بن موسی الرضا در مرکز این استان(مشهد) اشاره دارد. شما میتوانید با دریافت بلیط هواپیما تهران مشهد به راحتی خود را به زیارتگاه مومنان برسانید.

این استان در شمال شرق ایران بین (56 درجه و 19 دقیقه تا 61 درجه و 16 دقیقه طول شرقی) و (33 درجه و 52 دقیقه تا 37 درجه و 42 دقیقه عرض جغرافیایی شمالی) قرار گرفته است. محدوده ی جغرافیایی و همسایه های استان خراسان رضوی به شرح زیر است:

• از شمال با کشور ترکمنستان
• از شرق با افغانستان
• از غرب وشمال غربی با استان های خراسان شمالی ، سمنان ویزد
• ازجنوب وجنوب غربی با استان های خراسان جنوبی ویزد

لوکیشن استان خراسان رضوی روی نقشه

در تصویر زیر موقعیت استان روی نقشه قابل مشاهده است. با کلیک روی آن میتوانید جزییات بیشتر را مشاهده کنید.

پایتخت استان خراسان رضوی کجاست؟

بزرگترین شهر استان خراسان رضوی مشهد نامیده می شود که به عنوان پایتخت این استان شناخته شده است. شهر مشهد دومین کلان شهر ایران با بیش از 3 میلیون جمعیت است.

حرم مطهر امام رضا (ع) در مشهد قرار دارد؛ از این رو سالانه دارای تعداد بسیاری مسافر است و جزء مناطق گردشگری مذهبی به شمار می روند. همین دلیل عامل اصلی چرخه ی اقتصادی این شهر است.

نقاره‌خانه از مکان‌های مهم و تاریخی حرم است؛ خادمان حرم در آن به نقاره‌زنی می‌پردازند که قدمت نقاره‌زنی در حرم به سال ۸۶۰ هجری قمری برمی‌گردد. به جز ماه‌های محرم و صفر نقاره‌زنی در هر شبانه‌روز دو مرتبه، قبل از طلوع و غروب آفتاب، انجام می‌شود.

جاذبه های گردشگری مشهد

مشهد به دلیل وجود حرم مطهر امام رضا (ع) مسافران زیادی را پذیرا است، از طرفی نیز مکان های گردشگری متنوعی دارد. برخی از آن ها به شرح ذیل است:

• مسجد گوهرشاد(داخل حرم امام رضا (ع))
• موزه ی آستان قدس رضوی( داخل حرم امام رضا (ع)؛ دارای گنجینه های ارزشمند)
• آرامگاه فردوسی (در منطقه ی توس؛ دارای آثار فردوسی و شاهنامه)
• آرامگاه مهدی اخوان ثالث (در محوطه آرامگاه فردوسی)
• آرامگاه نادرشاه افشار (در مجموعه ی فرهنگی تاریخی نادرشاه افشار؛ دارای موزه ی نادری و نگارخانه ی نادری)
• چهارتاقی بازه هور (در نزدیکی جاده‌ی قدیم مشهد به تربت‌حیدریه؛ متعلق به دوره ی ساسانی)
• پارک ملت
• مجموعه فرهنگی تفریحی کوهسنگی
• منطقه‌ی شاندیز
• ییلاق طرقبه
• سد چالیدره

نقشه استان خراسان رضوی

این استان مطابق با آخرین تقسیمات کشوری، دارای 33 شهرستان، 82 بخش، 179 دهستان و 96 شهر است که بعد از استان فارس، پرشهرستان‌ترین استان ایران است. موقعیت قرارگیری شهرهای استان خراسان رضوی در زیر قابل مشاهده است.

شهرستان های استان خراسان رضوی

طبق تقسیمات کشوری، استان خراسان رضوی به 33 شهرستان تقسیم بندی شده است. این شهرستان ها عبارتند از:

1. باخرز
2. بجستان
3. بردسکن
4. بینالود
5. تایباد
6. تربت جام
7. تربت حیدریه
8. جغتای
9. جوین
10. چناران
11. خلیل آباد
12. خواف
13. خوشاب
14. داورزن
15. درگز
16. رشتخوار
17. زاوه
18. زبرخان
19. سبزوار
20. سرخس
21. ششتمد
22. صالح آباد
23. فریمان
24. فیروزه
25. قوچان
26. کاشمر
27. کلات
28. کوهسرخ
29. گلبهار
30. گناباد
31. مشهد
32. مه ولات
33. نیشابور

جمعیت استان خراسان رضوی

جمعیت خراسان رضوی بر اساس آمار سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1395 حدود 6.434.501 است که 219.442 نفر از آن ها دارای تابعیت افغانستان هستند. خراسان رضوی دومین استان کشور ایران از لحاظ جمعیت به شمار می رود.

رشد جمعیت استان خراسان رضوی 1.68% است که کمی بیش تر از نرخ رشد جمعیت ایران یعنی 1.64% می باشد.

مرکز استان خراسان رضوی یعنی مشهد مقدس، 46.1% جمعیت این استان را تشکیل داده است و حدود 3.001.184 نفر در آن ساکن هستند.

به جمعیت شهرستان های خراسان رضوی در زیر اشاره شده است:

شهرستان	جمعیت (1395)
باخرز	54.615
بجستان	31.207
بردسکن	75.631
بینالود	69.640
تایباد	117.564
تربت جام	224.245
تربت حیدریه	224.626
جغتای	49.175
جوین	54.488
چناران	88.692
خلیل‌آباد	51.701
خواف	138.972
خوشاب	37.181
داورزن	21.911
درگز	72.355
رشتخوار	60.689
زاوه	67.695
زبرخان	56.635
سبزوار	282.049
سرخس	97.519
ششتمد	24.261
صالح‌آباد	43.426
فریمان	99.001
فیروزه	37.539
قوچان	174.495
کاشمر	143.450
کلات	36.237
کوهسرخ	25.014
گلبهار	66.321
گناباد	88.753
مشهد	3.372.660
مه‌ولات	51.409
نیشابور	395.145

آب و هوای استان خراسان رضوی

استان خراسان رضوي داراي وسعتی بيش از 127000كيلومترمربع است. این استان از تنوع اقلیمی و آب و هوایی برخوردار است، با این اوصاف جزء مناطق خشک و نیمه خشک ایران محسوب می شود و مقدار ضریب خشکی آن در طبقه بندی اقلیمی دمارتن، 1 و 2 است. این استان از نظر دمایی، دارای تابستان های گرم وزمستان های نسبتا سرد است.

طبقه بندی های اقلیمی دارای 5 نوع است؛ که طبق آن داریم:

1. طبقه بندی اقلیمی دمارتن
2. طبقه بندی اقلیمی دکتر کریمی
3. طبقه بندی اقلیمی ایوانف
4. طبقه بندی اقلیمی آمبرژه
5. طبقه بندی اقلیمی کوپن

طبقه بندی اقلیمی دمارتن

با توجه به این طبقه بندی، آب و هوای شهرستان ها به دو دسته ی خشک و نیمه خشک تقسیم بندی می شود که در ادامه به آنها می پردازیم:

شهرستان های با آب و هوای خشک

• درگز
• قوچان
• نیشابور
• جوین
• جغتای
• تربت جام
• تایباد

شهرستان های با آب و هوای نیمه خشک

• مشهد
• سرخش
• فریمان
• نواحی جنوبی استان

طبقه بندی اقلیمی دکتر کریمی

این نوع طبقه بندی به وسیله ی 3 شاخص زیر آب و هوا را مشخص می کند:

1. گرما
2. سرما
3. رطوبت

طبق مواردی که گفته شد، اکثر نواحی استان خراسان رضوی، به جز قسمت های محدودی از شهرستان تربت حیدریه، آب و هوای نیمه خشک دارند.

طبقه بندی اقلیمی ایوانف

این نوع طبقه بندی طبق مقایسه ی بارندگی و تبخیر صورت میگیرد. بر اساس آن، اکثر شهرستان های شرقی، جنوبی و مرکزی استان خراسان رضوی، دارای آب و هوای بیابانی هستند.

طبقه بندی اقلیمی آمبرژه

این طبقه بندی آب وهوایی بر اساس تقسیم بارندگی بر دما (حداقل و حداکثر) به جای محاسبه میانگین دمای متوسط سال یا ماه، انجام می شود. که طبق این موارد کل استان آب و هوای خشک سرد را دارا می شوند و فقط شهرستان قوچان آب و هوای نیمه خشک سرد خواهد داشت.

طبقه بندی اقلیمی کوپن

برای این طبقه بندی از بارش و میانگین دمای ماهانه و سالانه استفاده می شود؛ که طبق در نظر گرفتن این عوامل، استان خراسان رضوی دارای آب و هوای خشک و نیمه خشک سرد می شود.

مکان های دیدنی استان خراسان رضوی

پارک های دیدنی خراسان رضوی

• پارک ملت مشهد؛ بزرگترین پارک مشهد شامل شهربازی و… است.
• پارک پردیس قائم؛ دارای انواع گونه های گیاهی مانند اقاقیا، راش، افرا، صنوبر و… است.
• پارک جنگلی وکیل آباد؛ در گذشته جزواملاک آقای حسین ملک بود.

مدارس دیدنی خراسان رضوی

• مدرسه دودر؛ توسط امیر یوسف خواجه بهادر(ملقب به غیاث الدین)، یکی از فرماندهان دوره تیموری تاسیس شد.
• مدرسه پریزاد؛ هم زمان با ساخت مسجد گوهرشاد، ندیمه او، باعث ساخت مدرسه ای با بقیه ی مصالح مسجد شد.

مساجد دیدنی خراسان رضوی

• بقایای مسجد جامع تابران توس؛ از قدیمی ترین و منحصر به فرد ترین مسجد خراسان رضوی است.
• مسجد گوهرشاد آغا؛ گوهرشاد، همسر شاهرخ تیموری، در سال 821 قمری دستور ساخت این مسجد را داد.
• مسجد هفتاد و دو تن یا مسجد شاه (مقبره امیر غیاث الدین ملکشاه)؛ این بنا را امیر غیاث الدین به عنوان مقبره خویش در سال 807-817 قمری ساخته بود.

موزهای استان خراسان رضوی

• موزه های آستان قدس رضوی؛ در سال 1378 افتتاح شد.
• موزه مردم شناسی و حمام مهدی قلی بیک؛ در کنار مقبره امیر غیاث الدین ملک شاه قرار دارد.
• موزه بزرگ خراسان رضوی؛ با الهام گیری از عمارت خورشید و هارونیه ساخته شده است.
• موزه فردوسی و شاهنامه توس؛ ابزار، لوازم و آثاری که از دوران فردوسی و در توس کشف شده را به نمایش می گذارند.
• باغ ملی مشهد؛ بخش بزرگی از ارگ شهر مشهد و دارای یکی از مشهور ترین قنات های مشهد(قنات رکن آباد) است.
• آتشکده «بازه هور» یا «بهروز»؛ در فارسی دری به معنی «دیواره کوه» بوده و متعلق به دوره ساسانی است.
• پارک کوهسنگی؛ مشهور ترین محل گردشگری مشهد است.
• خانه ملک؛ برای دوره قاجار است و در آن زمان تنها حمام خصوصی شهر را در خود داشت.
• روستای اندرخ؛ دارای چشمه های زیبا، زمین های سرسبز و حاصل خیز است.
• غار زری؛ دهانه آن در ارتفاع 10 متری زمین است، و در 1010 متری سطح دریا قرار دارد.
• حرم مطهر امام رضا (ع)؛ مهم ترین جاذبه ی گردشگری مشهد است که در مرکز شهرستان مشهد قرار دارد.
• بقعه هارونیه؛ بنایی 600 ساله و معماری آذری دارد، که در سالهای اخیرا مرمت شده است.
• گنبد سبز مشهد؛ آرامگاه شیخ مومن استر آبادی است و قدمت آن به دوران صفویه باز می گردد.
• مصلای پایین خیابان؛ در دوره صفویه و زمان سلطنت شاه سلیمان (سال1087 قمری) توسط حاجی ملک و معماری حاجی شجاع ساخته شد.
• آرامگاه پیر پالان دوز؛ بنایی از دوره صفوی و منسوب به محمد عارف عباسی است که در سال 985 قمری ساخته شد.
• گنبد خشتی؛ مقبره یکی از نوادگان هفدهمین نسل از امام موسی به نام امیر سلطان غیاث الدین است.
• آرامگاه خواجه ربیع؛ او از یاران و سرداران امام علی و اصحاب حضرت محمد بود.
• آرامگاه فردوسی؛ در باغی زیبا و به سبک معماری هخامنشی، مشابه آرامگاه کوروش ساخته شده است.
• موزه آرامگاه نادر شاه افشار (باغ موزه نادری)؛ از زیباترین مجموعه های شهر مشهد به شمار می رود.
• موزه نان؛ برای اولین بار در خاورمیانه در سال 1390 تاسیس شد.
• روستای گلستان؛ روستایی با مناظر کوهستانی و دره های سرسبز است.
• پارک میرزا کوچک خان مشهد؛ دارای 32325 متر مربع مساحت، زمین های ورزشی، استخر شنا، شهربازی و کتاب خانه کودک و… است.
• مقبره الشعرا توس؛ در سال 397 شمسی و پس از درگذشت فردوسی تاسیس شد.
• موزه علوم و تاریخ طبیعی خراسان؛ برای آشنایی با موقعیت شهر مشهد و طبیعت آن است.
• آرامگاه خیام؛ غیاث الدین ابولفتح عمربن ابراهیم نیشابوری خیامی معروف به عمر خیام در آنجا است.
• آرامگاه عطار نیشابوری؛ برای دوره تیموری و توسط امیر علیشیر نوایی است.
• آبشار رود معجن؛ منطقه ای کوهستانی است و دارای رودخانه پر آب، آبشار بلند و کوه های مرتفع است.
• دره شمخال؛ در شهر مرزی باجگیران واقع شده است و در فاصله 80 کیلومتری شهر قوچان قرار دارد.
• آبشار و دره سراب؛ در دامنه کوه های سنگر و محمد بیک با ارتفاع 20 متر قرار دارد.
• برج رادکان (میل رادکان)؛ در گذشته ها قبل از ورود به شهرها برای پیدا کردن راه درست جاده ها، در میان کوه و دشت قرار داشت.
• آبشار اخلمد؛ دارای چندین هزار سال قدمت در دره ای میان رشته کوه های بینالود قرار دارد.
• آسبادهای نشتیفان؛ نَشتیفان شهر آسیاب های بادی است.
• مدرسه غیاثیه خرگرد؛ به قرن 9 بر می گردد و یکی از مسحور کننده ترین آثار تاریخی ایران به شمار می رود.
• روستای کنگ؛ روستاهای پلکانی از جاذبه های گردشگری مناطق کوهستانی به شمار می روند.
• طرقبه؛ دارای مساحتی حدود 1600 کیلومتر مربع است و از جمله مناطق بسیار زیبا و ییلاقی مشهد به شمار می رود.
• روستای جاغرق؛ دارای آب و هوای کوهستانی، باغ های میوه و دره های سرسبز و پر آب است.
• روستای نغندر؛ یکی از روستاهای ییلاقی مشهد است که محصور شده در میان کوه ها، در دره ای قرار دارد.
• روستای عنبران؛ علاوه بر طبیعت زیبا، امکانات رفاهی خوبی نیز دارد.
• پارک سنگی کمر مقبولا؛ منطقه ای کوهستانی با 250 هکتار مساحت در دره داغستان قرار گرفته است.
• شاندیز؛ دارای دره های پر آب و سرسبز با مساحتی معادل 37825 کیلومتر مربع و جزو مناطق ییلاقی است.
• روستای زشک؛ دارای چشمه سارهای متعدد و منحصر به فرد است. نام آن بر گرفته از زو اشک است.
• موزه مردم شناسی رباط ویرانی؛ رباطی سر پوشیده، بدون حیاط مرکزی و باز مانده ای از دوران تیموریان است.
• کلات نادری؛ شهری در شمال شرقی استان خراسان رضوی است و در میان کوه های هزار مسجد قرار دارد.
• کتیبه نادری؛ سنگ نوشته ای به زبان ترکی در کلات نادری واقع در خراسان رضوی می باشد.
• سد نادری؛ در 4 کیلومتری شمال کلات نادری به سمت روستای نطفه، در استان خراسان رضوی واقع شده است.
• آبشار قره سو؛ دارای ارتفاع 1250 متر از سطح دریا است که زمانی که بر روی سنگ های سیاه سقوط می کند، رنگ سیاه سنگ ها را منعکس می کند.
• آبشار ارتکند؛ یکی از مناطق بکر ییلاقی که گردشگران داخلی و خارجی علاقمند به سنگ نوردی آن هستند.
• آبشار آبگرم؛ در حاشیه جاده کلات نادری با ارتفاع 20 متر وجود دارد و دمای آن معمولا 30 تا 35 درجه است.

سوغاتی استان خراسان رضوی چیست؟

این استان به دلیل وجود حرم مطهر امام رضا (ع)، مسافران زیادی در زمان های مختلف به آن جا سفر می کنند. از این رو هر شهر آن به طور جداگانه دارای سوغاتی ها و صنایع دستی و البته خوراکی های مخصوص به خود است، که برای مسافران از جذابیت بالایی برخوردار است. سوغاتی برخی از شهرستان ها عبارتند از: