وکیل چیست؟ انواع وکالت کدامند؟
وکیل کیست؟ وکیل مدافع به شخصی گفته می‌شود که برای انجام کاری از طرف فرد حقیقی و یا حقوقی، مامور شود و بعد از عقد قرار دارد نماینده آن شخص می‌شود. در ایران و در سایر کشور های جهان، شخصی که می خواهد وکیل شود باید علاوه بر داشتن تحصیلات در دانشگاه های مرتبط، مجوز های لازم را گرفته باشد و دوره های کارآموزی را در کانون های وکلا نیز گذرانده باشد.
بر اساس ماده 35 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در دادگاه ها طرفین دعوا می‌توانند وکیلی برای خود انتخاب کنند. در صورتی که شخصی قادر به انتخاب وکیل نباشد دادگاه موظف است که برای او امکانات تعیین وکیل را فراهم کند.
در لغت نامه آبادیس، در معنی کلمه وکیل، عباراتی مانند نماینده، کارگزار، قیم، مدافع و غیره استفاده شده است. بر اساس این تعریف وکیل نائب و نماینده می‌باشد. در کل وکیل یعنی قانون دان، نماینده، مدافع، پیشکار و قیم.
وکیل پایه یک دادگستری چیست؟
کسانی که در یکی از رشته های حقوق یا الهیات و معارف اسلامی در مقطع کارشناس فارغ التحصیل شوند می‌تواند در دوره آزمون وکالت که هر سال یکبار برگزار می‌شود شرکت کنند. پس از قبولی در این آزمون و فعالیت به عنوان کارآموز زیر نظر وکیل سرپرست می‌تواند با اخذ مجوز دفتر کاری خود را تاسیس کند.
البته افرادی که در دوره کارشناسی فارغ التحصیل شدند، پس از قبول شدن در آزمون وکالت می‌توانند دفتر کاری خود را تاسیس کنند ولی از سمت دادگستری در گرفتن پرونده هایی مثل جنایی و کیفری محدودیت هایی دارند. اگر به دنبال وکیل پایه یک دادگستری در تهران هستید میتوانید به لیست بهترین وکلای تهران مراجعه کنید.
وکیل پایه یک با مقاطع تحصیلی بالا
کسانی که کارشناسی ارشد در یکی از رشته های حقوق، حقوق جزا، حقوق خانواده، حقوق کیفری، مدیریت بازرسی، مدیریت دادگستری و… داشته باشند، می‌توانند در آزمون وکالت شرکت کرده و پس از قبولی در این آزمون و فعالیت کارآموزی، فعالیت خود را به عنوان بهترین وکیل پایه یک کرج آغاز کنند.
مدت زمان دوره کارآموزی وکالت
مدت زمان این دوره، هجده ماه است. بعد از گذراندن این دوره، آزمونی با عنوان (اختبار) به صورت کتبی و به همراه مصاحبه علمی شفاهی برگزار می‌شود، فردی که د راین دو آزمون شفاهی و کتبی قبول شود، می‌تواند در مراسم تحلیف حضور پیدا کند. در این مراسم بعد از تشریفات مربوط و آن شخص سوگند وکالت را بیان میکند و سپس موفق به کسب عنوان وکیل دادگستری یا وکیل پایه یک دادگستری می‌شود.
انواع وکالت کدامند؟
وکالت نوعی عقد است که میان وکیل و موکل جاری می‌شود، وکیل؛ نماینده موکل برای انجام امور مرتبط است.
انواع وکالت عبارتند از:
- وکالت مطلق
- وکالت مقید
- وکالت قضایی
- وکالت غیرقضایی
- وکالت ساده
- وکالت بلاعزل
- وکالت تام الاختیار
- وکالت نامه رسمی
- وکالت نامه عادی
در ادامه به بررسی هر یک از این موارد می پردازیم.
وکالت مطلق
این نوع وکالت یعنی فردی برای تمام امور خود، فرد دیگری را وکیل خود قرار بدهد و در همه امور به او وکالت دهد. در این مورد وکیل به اجازه موکل نیازی ندارد.
وکالت مقید
در این نوع وکالت وکیل باید فقط در مورد موضوع معین شده در قرارداد، وکالت شخص را به عهده بگیرد.
وکالت قضایی
در این نوع وکالت، وکیل دادگستری نماینده موکل در امور قضایی می‌شود. انجام امور قضایی به دانش و تخصص لارم و کافی نیازمند است.
وکالت غیرقضایی
در این نوع وکالت، وکیل دادگستری نماینده موکل در امور اداری می‌شود.
وکالت ساده
در این نوع وکالت موکل مجاز است هر زمانی که بخواهد وکیل را عزل کند و قرداد را فسخ کند.
وکالت بلاعزل
در این نوع وکالت، موکل حق ندارد وکیل را عزل کند و یا قرارداد را فسخ کند.
وکالت تام الاختیار
در این نوع وکالت، وکیل برای انجام اموری که در قرار داد مشخص شده، به اجازه موکل نیازی ندارد.
وکالت نامه رسمی
وکالت نامه رسمی میان موکل و وکیل به صورت محضری و رسمی عقد می‌شود و قرارداد در دفاتر اسناد رسمی ثبت می‌شود.
وکالت نامه عادی
در این نوع وکالت‌نامه نیازی به مراجع به دفاتر رسمی نیست و به صورت قرارداد و یا قولنامه بین وکیل و کوکل نوشته می‌شود.
وظایف وکیل چیست؟
سوالی که بسیار پرسیده می‌شود این است که وظایف و تعهدات وکیل در مقابل موکل چیست؟
پس از عقد وکالت، وکیل موظف است که وظایف و کاری که موکل به او واگذار کرده و در وکالت نامه قید شده را به صورت کامل و تا آخرین مرحله انجام دهد. علاوه بر آن وکیل وظایف دیگری نیز در مقابل موکل خود دارد که عبارتند از:
- انجام موضوع وکالت
- حفظ اسرار زندگی موکل
- رعایت مصلحت موکل
- بازگرداندن اموال ، اسناد و حساب مربوط به موکل
که در ادامه به توضیح این موارد می‌پردازیم:
تعهدات به انجام موضوع وکالت
مهم ترین و اولین وظیفه وکیل، انجام مورد وکالت است که بستگی به نوع وکالت دارد.
وکیل باید در زمان وکالت خود پایبند به وظایف و تعهدات قانونی که نسبت به موکل خود دارد باشد و موظف است که تمام قوانین را رعایت کند و آنها را انجام دهد. مهمترین تعهد وکیل نسبت به موکل، همین مسئله است که قانون هم بسیار روی آن تاکید دارد.
تعهدات وکیل به حفظ اسرار زندگی موکل
یک وکیل خوب و حرفه ای، موظف است که اسرار موکل خود را حفظ کند.
بر اساس ماده ی 30 قانون وکالت؛ وکیل باید اسراری که به واسطه وکالت از طرف موکل مطلع شده و همچنین اسرار مربوط به حیثیت و شرافت و اعتبار موکل را حفظ نماید.
قانون نیز ضمانت اجرایی به منظور رعایت این موارد در نظر گرفته است. یعنی در صورتی که وکیل اسرار موکل خود را فاش کند، عواقبی از قبیل تعقیب و مجازات مدنی، کیفری و انتظامی در پیش خواهد داشت.
این اسرار شامل موضوعات وکالت و موضوعات مربوط به آبرو و حیثیت موکل می‌شود.
تعهد وکیل مبنی بر رعایت مصلحت موکل
وکیل باید در زمان وکالت خود، توجه ویژه ای به مصلحت موکل داشته باشد و هیچ کاری در خلاف جهت مصلحت موکل خود انجام ندهد.
براساس ماده ی 41 قانون وکالت؛ در شرایطی که خیانت وکیل به موکل ثابت گردد و حقی از موکل ضایع شود، محرومیت ابدی از شغل وکالت برای وکیل در نظر گرفته می گردد. همچنین موکل می تواند خسارت خود را مطالبه نماید.
تعهد وکیل مبنی بر بازگرداندن اموال، اسناد و حساب مربوط به موکل
ممکن است در زمانی که وکیل وکالت شخصی را برعهده گرفت است، بخشی از اموال، اسناد و وجوه که به موکل تعلق دارد به صورت امانت، در اختیار وکیل قرار بگیرد.
بعد از پایان وکالت وکیل و یا در مواقعی که پرونده از دست وکیل گرفته شد، وکیل باید این اسناد، اموال و وجوه را به طور کامل به موکل برگرداند. اگر وکیل این کار را انجام ندهد، مرتکب جرم کیفری خیانت در امانت می‌شود و موکل می‌تواند این مورد را پیگیری کند.
انواع وکلای دادگستری
در اینجا منظور از انواع وکیل، وکیلی است که برای امور قضای یا غیر قضایی و یا امور اداری و موضوعات روزمره ای انتخاب کرده ایم.
در این حال 3 نوع وکیل داریم که عبارتند از:
- وکیل دادگستری
- وکیل مدنی
- وکیل مع الواسطه
که در ادامه به توضیح این موارد می‌پردازیم.
وکیل دادگستری
به وکیلی که در زمینه علوم فقه، مبانی و حقوق، تحصیلات دانشگاهی و عالیه را گذرانده باشد و همچنین رتبه ای بالا در آزمون وکلای دادگستری کسب کرده باشد، وکیل دادگستری می‌گوییم
وکلای دادگستری پس از گذراندن دوره کارآموزی، موفق به دریافت پروانه کسب وکالت می‌شوند و می توانند خدمات حقوقی را به مردم ارائه دهند. وکلای پایه یک دادگستری بسیار بر روی قانون تسلط دارند و از وکلای درجه یک جامعه به شمار می‌روند.
وکیل مدنی
هر شخصی به منظور جلو بردن امور حقوقی و اداری نیاز به وکیل مدنی دارد. وکیل مدنی به همراه موکل، به دفتر ثبت اسناد رسمی رفته و در آنجا وکالت نامه ای تهیه و تنظیم می‌کنند. بعد از آن وکیل در اموری که در وکالت نامه قید شده، نماینده شخصی موکل می‌شود.
وکیل مع الواسطه
در بعضی موارد ممکن است شرایطی پیش بیاید، در این شرایط شخصی که به وکیل نیاز دارد به دلایلی قادر نیست که وکیلی را اختیار کند. در این مواقع شخصی به عنوان واسطه، برای او از وکیلی مشاوره گرفته و قرارداد وکالت نامه را تنظیم میکند. این وکیل به واسط شخصی دیگر برای آن فرد اختیار می‌شود، وکیل مع الواسطه به این نوع وکیل گفته می شود.
تمامی وکلای نام برده شده، وکیل رسمی دادگستری هستند.
چند نوع وکیل داریم؟
مردم یک جامعه به منظور تحقق اهداف خود و گرفتن حقشان نیاز به راهنمایی، مشاوره و دفاع یک وکیل دارند. به بیانی دیگر در همه امور اداری و قضایی، نیاز به نماینده قانونی است که در انجام امور نماینده و واسطه آن شخص باشد. ولی بعضی از مردم به دلایلی مانند بضاعت مالی، وکیلی برای دفاع اختیار نمی‌کنند. به همین دلیل بر اساس قانون دادرسی، تمام افرادی که در امور قضایی به مسئله ای برخورد کرده اند، باید از وکیلی راهنمایی و مشاوره بخواهند و وکیلی اختیار کنند که در مراجع قضایی نماینده آن ها باشد.
در نتیجه قانون گذار به منظور بهره بردن تمامی مردم از این خدمت و حق، قوانینی را طرح کرده آن ها را ثبت کرده است.
از این نظر که شخص بتواند وکیل بگیرد، چند نوع وکیل داریم که عبارتند از:
- وکیل انتخابی
- وکیل تسخیری
- معاضدتی
- سازمانی
- کاراموز
- اتفاقی
- وکیل قوه قضاییه
- وکیل ایثارگران
در ادامه به بررسی انواع وکیل می‌پردازیم.
وکیل انتخابی
وقتی شخصی خودش اقدام به انتخاب وکیل مورد نظر خود بکند، آن وکیل را وکیل انتخابی می‌گویند. پس از تنظیم وکالت نامه، آن وکیل به طور رسمی نماینده قانونی شخص می‌شود.
وکیل تسخیری
در بعضی از مواقع در محاکمات قضایی، شخص به دلیل بضاعت مالی نمی تواند وکیلی را به منظور دفاع از حق و حقوقش انتخاب و اختیار کند. در این شرایط دادگاه وکیلی را از بین وکلای دادگستری برای آن شخص انتخاب میکند که در امور اداری به صورت رایگان از آن شخص دفاع کند.
به این وکیل وکیل تسخیری گفته می‌شود که در امور کیفری فعالیت میکند.
وکیل معاضدتی
به وکیلی که از سمت دادگستری، از بین سایر وکلای دادگستری انتخاب می‌شود تا وکالت فردی را که پرونده در مراجع قضایی دارد به طور رایگان بر عهده بگیرد، وکیل معاضدتی گفته می‌شود. تفاوت وکیل معاضدتی با وکیل تسخیری آن است که وکیل تسخیری فقط در امور کیفری فعالیت می‌کنند ولی این وکیل در امور مدنی فعالیت میکند.
وکیل سازمانی
به منظور حمایت قضایی از کارمندان دولتی و کارمندان نیروی مسلح، قانون وکیلی را در اختیار این کارمندان قرار می‌دهد تا از این آن در مواقعی که با مشکلات یا امور قضایی رو به رو شوند کمک بگیرند. به این وکیل، وکیل سازمانی گفته می‌شود.
در صورتی که کارمند کشوری و لشکری با مشکلاتی در خدمتشان رو به رو شوند، ادره محل خدمات و یا سازمانی که کارمند در آنجا مشغول به فعالیت کند باید وکلای متخصص خود را در اختیار آن کارمند قرار دهد تا وی به حق و حقوقش برسد.
وکیل کارآموز
شخصی که آزمون مهم وکلای دادگستری را گذراند، می‌بایست زمانی را به عنوان کارآموز زیر نظر وکیل پایه یک دادگستری فعالیت کند. پرونده هایی که که سبک هستند و رسیدگی به آن ها راحت تر است در اختیار کارآموز قرار میگیرد.
وکیل اتفاقی
شخصی که حقوق و وکالت را آموخته باشد، ولی آزمون وکالت را نداده باشد و دوره کارآموزی را نگذرانده باشد و به صورت اتفاقی به منظور دفاع از حقوق خویشاوندان و خانواده اش وارد دادگاه و مسائل قضایی می‌شود و وکالت آن ها را بر عهده میگیرد، وکیل اتفاقی می‌گویند.
این شخص با پرداخت هزینه های لازم و مرسوم و همچنین با کسب مجوز می توانید در این زمینه فعالیت کند.
وکیل قوه قضاییه
براساس قانون 5 ساله سوم توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور، وکیل حقوق قوه قضاییه شخصی است که از مرکز کارشناسان قوه قضاییه، پروانه وکالت را کسب کرده است.
یکی از مهم ترین نوع وکلا، وکیل قوه قضاییه است.
وکیل ایثارگران
وکیلی که در مسائل قضایی از حقوق بسیجیان و ایثارگران دفاع میکند، وکیل ایثارگران و یا وکیل حمایتی می‌گویند. این وکلا، پروانه وکالتشان را از دفاتر حمایت قضایی دریافت کرده اند.
جمع بندی
در این مقاله از ایرانیجو فهمیدیم وکیل کیست و چه تحصیلاتی دارد. همچنین انواع وکالت و انواع وکیل را مورد بررسی قرار دادیم.
