طلاق چیست؟✔️ انواع طلاق کدامند؟ آشنایی با جدایی فوری و توافقی

یکی از اموری که خیلی از خانواده ها را ممکن است درگیر کند، طلاق است. طلاق گرفتن به این معناست که ازدواج صورت گرفته به صورت شرعی باطل شده و زوجین از یکدیگر جدا شده‌اند. در ایرانیجو به بررسی انواع و شرایط آنها می پردازیم.

طلاق چیست؟

جدایی به معنی خاتمه دادن به زندگی مشترک است و زن و شوهر بصورت شرعی و قانونی از یکدیگر جدا می‌شوند. در اثر این عمل تمامی حق و حقوق و تکالیقی که در نتیجه ازدواج بر عهده زن و مرد بود از بین می‌رود. معمولا طلاق زمانی رخ میدهد که بنیاد خانواده در اثر ناسازگاری زوجین دچار اختلال شده باشد.

زمانی که همسران از یکدیگر جدا شوند، دیگر تکالیف و حقوقی در مقابل یکدیگر نخواهند داشت.

طلاق چگونه انجام می‌شود؟

این عمل می تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد، اما دلیل اصلی آن به وجود آمدن تنش و ناسازگاری در میان زوجین است. گاهی زن و شوهر ممکن است به صورت رسمی از یکدیگر جدا نشوند، اما تمامی پیوندها و وابستگی های عاطفی میان آن ها قطع شود.

جدایی روانی زمانی است که رابطه زناشویی از بین رفته و زوجین تصمیم بگیرند که به تنهایی زندگی کنند. در کشورهای مختلف طلاق به شیوه های مختلفی صورت گرفته و قوانین متفاوتی دارد. با این وجود در اغلب کشورها جدا شدن زوجین، نیاز به تایید دادگاه یا یک مرجع حقوقی دارد.

همچنین ممکن است هر مذهبی، رویکرد متفاوتی نسبت به جدایی زن و مرد داشته باشد. به عنوان مثال در دین اسلام این حق با مرد است، اما زن نیز تحت شرایط خاصی می‌تواند حق جدایی را بدست بیاورد.

انواع طلاق بر اساس درخواست کننده

همانطور که گفتیم طلاق جزء حقوق مردان به شمار می رود. اما شرایطی نیز وجود دارد که، این جق از طرف زن و یا هر دو طرف باشد. انواع جدایی بر اساس درخواست کننده آن شامل موارد زیر می شود.

طلاق از طرف مرد

پروسه جدایی از طرف مردان یک پروسه زمانبر است و طبق زمانی پیش می رود که قانون گذار تعیین کرده است. برای اینکه مرد بتواند همسرش را طلاق دهد، باید به دادگاه مراجعه کرده و با رعایت شرایط مقرر تقاضای جدایی کند.

 شرایط و تشریفات لازم که باید توسط مرد رعایت شود، در ماده 1133 قانون مدنی آمده است. زمانی که تقاضای طلاق از طرف مرد باشد، باید یک گواهی مبنی بر عدم امکان سازش را به دادگاه تحویل داده و ثابت کند که امکان ادامه زندگی مشترک برایش وجود ندارد.

در صورتی که بتواند این ادعا را ثابت کند، گواهی لازم توسط دادگاه به او داده می‌شود. بعد از آن لازم است که در جلسه داوری شرکت کرده و کلیه حق و حقوق قانونی زن از جمله مهریه و نفقه را به وی بپردازد.

طلاق از طرف زن

در صورتی که زن حق طلاق داشته باشد و یا در شرایط عسر و حرج باشد، می تواند از دادگاه حکم جدایی بگیرد. این دو نوع جدایی می‌تواند شامل حال زن ناشزه (زنی که از تمکین در برابر شوهر خودداری می‌کند)، نیز باشد.

در ادامه شرایط مرتبط با نوع عسر و حرج بیان شده است.

انواع طلاق کدامند؟

زن و مرد برای جدا شدن از یکدیگر باید یک سری مراحل تشریفاتی را طی کنند، اما تصمیم گیرنده نهایی برای طلاق زن و مرد از یکدیگر دادگاه است.

جدایی را می توان بر اساس درخواست کننده و یا امکان رجوع مرد به انواع مختلفی تقسیم کرد، که در ادامه به توضیح آن ها خواهیم پرداخت.

1. بواسطه حق طلاق
2. در شرایط عسر و حرج
3. توافقی
4. فوری
5. رجعی
6. بائن

جدایی بواسطه حق طلاق

این روش یکی از انواع سریع طلاق از طرف زن است. حق Talaq به این معناست که مرد برای جداشدن، به همسر خود وکالت دهد. بنابراین زن می تواند بعد از گذراندن تشریفات اداری، از همسر خود جدا شود.

 زمانی که زن وکالت جدایی داشته باشد، می تواند بدون حضور شوهر و رضایت او جدا شود. در این حالت زن به کمک وکیل طلاق، درخواست خود را به دادگاه خانواده ارائه داده و مراحل اداری و قضایی جدایی را انجام می دهد. 

به کمک وکالت زن می تواند کلیه حق و حقوق خود را مطالبه کرده و شوهر نیز موظف به پرداخت آن به صورت تمام و کمال خواهد بود. 

طلاق در شرایط عسر و حرج

به شرایطی که در آن ادامه زندگی مشترک برای زن سخت شود، شرایط عسر و حرج گفته می شود. به عنوان مثال مرد ممکن است که نفقه زن را نپردازد و یا برای مدتی غایب باشد. در این شرایط زن می تواند، از دادگاه تقاضای صدور حکم طلاق را داشته باشد.

شرایط عسر و حرج بر طبق ماده 1130 قانون مدنی، شامل موارد زیر می شود:

• شوهر بدون داشتن عذر موجه به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب زندگی خانوادگی خود را ترک کند.
• زوج به مواد مخدر و یا مشروبات الکلی اعتیاد داشته و از ترک آن امتناع کند.
• محکوم شدن زوج به پنج سال حبس
• عدم پرداخت نفقه به مدت 6 ماه
• اقدام به هر گونه سوء رفتار مانند ضرب و شتم یا توهین
• عدم برقراری رابطه جنسی
• مریضی سخت و یا بچه دار نشدن شوهر
• ابتلای زوج به بیماری های سخت روانی
• خیانت شوهر و یا ازدواج مجدد او بدون رضایت همسر

طلاق توافقی

این نوع جدایی یکی از روش های سریع، برای جدایی زوجین است. طلاق توافقی زمانی است که زن و مرد هر دو تصمیم به جدایی بگیرند. در این حالت می توانند بعد از پشت سر گذاشتن تشریفات لازم، درخواست صدور گواهی عدم امکان سازش را از دادگاه داشته باشند.

برای انجام طلاق توافقی لازم است که در زوجین به مرکز مشاوره خانواده مراجعه کرده و گواهی عدم امکان سازش را از این مرکز دریافت کنند. بعد از ارائه این گواهی به دادگاه خانواده، می توانند برای جدایی اقدام کنند.

طلاق توافقی یکی از بهترین روش های جدایی به شمار می رود، و نیازی به تعیین داور و یا ارائه نظر آنان به دادگاه ندارد. از دیگر مزایای این نوع جدایی، می توان به عدم درگیری و کشمکش میان زوجین اشاره کرد.

در نوع توافقی مراحل کار به سرعت انجام شده، و آرامش و احترام میان زوجین و خانواده هایشان حفظ می شود. از طرفی در این نوع جدایی، فرزندان نیز کمتر آسیب می بینند. یکی از شرایط طلاق توافقی این است که زوجین بر سر موارد حقوقی، مانند مهریه، نفقه و حضانت فرزندان به توافق رسیده باشند. 

طلاق فوری چیست؟

قانون حمایت از خانواده پروسه طلاق را به گونه ای برنامه ریزی کرده است، که زوجین از تصمیم خود منصرف شده و به واسطه گذشت و محبت به زندگی مشترک خود ادامه دهند.

با این وجود ممکن است گاهی شرایط به قدری برای زوجین سخت شود، که ادامه زندگی مشترک برای آن ها امکان پذیر نباشد. در این شرایط زوجین به دنبال یک راه حل سریع برای جدایی هستند.

طلاق فوری سریع ترین راه جدایی و نوعی طلاق توافقی است. در این نوع جدایی لازم است که زن و شوهر بر سر مسائل حقوقی مانند مهریه، نفقه و حضانت فرزندان به توافق رسیده باشند.

ارائه وکالت نامه طلاق یکی از بهترین روش هایی است، که می توان از آن برای اجرای طلاق فوری استفاده کرد.

برای انجام این کار هر کدام از زوجین می بایست، وکیل جداگانه ای داشته باشند. در این نوع جدایی رای دادگاه سریعا اجرا شده و حق تجدید نظر خواهی حذف می شود.

در تمامی مراحل talaq فوری نیازی به حضور زوجین در جلسات دادگاه نیست. تنها در یک جلسه حضور زوجه لازم است و آن هم انجام آزمایش بارداری است. 

برای اینکه روند کار به سرعت و بدون نیاز به حضور زوجین پیش برود، نیاز به وکیل متخصص و با تجربه دارد. حضور وکیل سبب تسریع روند پرونده شده و  از بوجود آمدن بحث و درگیری در میان زوجین پیشگیری می کند.

در صورتی که از تاریخ صدور رای سه ماه گذشته و زوجین در دفتر ثبت ازدواج حاضر نشوند، دادنامه آن ها باطل شده و لازم است که مراحل جدایی را دوباره طی کنند.

مراحل انجام طلاق فوری

برای گرفتن طلاق فوری لازم است که زوجین به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست توافقی را ثبت کنند. پس از مشخص شدن وقت رسیدگی به دادخواست توسط دادگاه خانواده، زوجین یا وکیل آن ها به دادگاه خانواده مراجعه می کنند.

بعد از آن زوجین از طرف دادگاه به مرکز مشاوره ارجاع داده می شوند و گواهی عدم امکان سازش را دریافت می کنند. بعد از ارائه این گواهی به دادگاه، رای طلاق صادر می شود.

پس از صدور رای جدایی توسط دادگاه خانواده، زوجین برای ثبت آن تنها 3 ماه فرصت دارند. در این مدت باید به دفاتر رسمی ثبت ازدواج مراجعه کنند، تا صیغه جدایی برای آن ها جاری شود.

انواع جدایی بر اساس امکان رجوع مرد

رجوع از طلاق به این معناست که مرد در مدت عده به زن مراجعه کند و با عمل و گفتار خود نشان دهد، که قصد بازگشت به زندگی قبلی را دارد. عده مدت زمانی است که زن بعد از جدا شدن از همسر خود، حق ازدواج با فرد دیگری را ندارد.

این کار می تواند سبب ادامه زوجیت شده و تمامی حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر را برقرار کند. انواع talaq بر اساس امکان رجوع مرد به دو دسته رجعی و بائن تقسیم می شود، که در ادامه به توضیح آن ها خواهیم پرداخت.

طلاق رجعی

نوع رجعی به این معناست که مرد می تواند در مدت عده، بدون خواندن صیغه ازدواج به زن رجوع کند. در رجعی مرد ملزم است که در مدت عده، نفقه زن را پرداخت کند.

اگر در مدت عده یکی از زوجین فوت کند، دیگری می تواند از وی ارث ببرد. همچنین در این مدت مرد حق ازدواج بدون اجازه همسر یا دادگاه ندارد. زن نیز در این مدت نباید با کسی وارد رابطه شود.

نوع بائن

طلاق بائن نوعی از جدایی است که مرد در مدت عده، حق رجوع به زن را ندارد، مگر اینکه دوباره وی را عقد کند. در صورتی که مرد در زمان عده پشیمان شود، باید تا اتمام مدت عده صبر کرده و دوباره ازدواج کنند.

بنابر ماده 1145 قانون مدنی می تواند در موارد زیر از نوع بائن باشد:

• خلع
• مبارات
• زن باکره
• برای بار سوم
• از زن یائسه

نوع خلع

به نوعی از طلاق بائن که زن در ازای بخشش مهریه خود تقاضای جدایی کند، طلاق خلع گفته میشود. در این نوع زن نسبت به شوهر خود احساس کراهت داشته و علاقه ای به ادامه زندگی مشترک با وی ندارد. 

در نوع خلع زن با بخشش خود، حق رجوع مرد را نسبت به خود از بین می برد. اما در صورتی که زن در مدت عده از بخشش خود منصرف شود، در این صورت نوع طلاق رجعی شده و مرد می تواند به وی رجوع کند.

نوع مبارات

نوعی از طلاق که در آن زوجین از یکدیگر متنفر شده و نسبت به هم احساس کراهت دارند، مبارات گفته میشود. در این نوع طلاق زن می تواند در ازای بخشیدن مهریه یا مال خود، حق طلاق را از مرد دریافت کند. البته لازم به ذکر است که میزان این بخشش، نباید از مهریه زن بیشتر باشد.

از آنجایی که نوع مبارات یکی از انواع بائن است، بنابراین امکان رجوع مرد به زن در زمان عده وجود ندارد. البته ممکن است زن قبل از تمام شدن مدت عده، از بخشش خود منصرف شود. در این صورت مرد می تواند بدون جاری شدن صیغه عقد، به زن خود رجوع کند.

جدایی از زن باکره

در صورتی که زن و مرد قبل از آمیزش جنسی از یکدیگر جدا شوند، نوع طلاق آن ها از نوع بائن خواهد بود.

جدایی برای بار سوم

زمانی که زن و مرد سه بار به صورت پی در پی ازدواج کرده و جدا شوند، جدایی برای بار سوم به صورت بائن خواهد بود. بنابراین در این شرایط زن بر شوهر خود حرام شده و دیگر حق ازدواج با وی را ندارد.

برای اینکه این زوج دوباره امکان ازدواج با یکدیگر را بدست آورند، لازم است که زن با فرد دیگری ازدواج کرده و سپس از وی جدا شود.

جدایی از زن یائسه

همانطور که میدانید در دوران یائسگی عادت ماهیانه خانم ها متوقف می شود. در صورتی که زن یائسه بخواهد از شوهرش جدا شود، جدایی آن ها از نوع بائن است.

جمع بندی

در صورت ناسازگار بودن زن و مرد با یکدیگر، جدایی راهی است که آنان به زندگی مشترک خود پایان دهند. در دین اسلام حق جدایی، یکی از حقوق مردان به شمار می‌رود. اما برخی قوانین نیز وجود دارد، تا زن بتواند تقاضای جدایی کند. در این مقاله به بررسی انواع طلاق و شرایط آن پرداختیم.