اولین شهر خشت خام جهان، شهر یزد (Yazd) در سازمان یونسکو (در سال 96) بعنوان نخستین شهر تاریخی ایران ثبت شده است. قدمت یزد به هزاره سوم پیش از میلاد میرسد، و حکومت آل مظفر، مغولان، تیموریان، صفویه و غیره را دیده است و از هر دوره نیز آثار تاریخی متعددی به یادگار دارد. در ایرانیجو به معرفی شهر بادگیرها و تاریخچه آن می‌پردازیم.
شهر یزد کجاست؟
در مرکز فلات ایران و در دره‌ای خشک با کوه‌های پهناور، شهری تاریخی بنام Yazd واقع شده است. شهری در مرکز ایران که مردمان آن به زبان فارسی و لهجه یزدی صحبت می‌کنند. اکثر یزدی‌ها شیعه هستند، همچنین جمعیت زیادی از زرتشتیان ایران نیز در این شهر زندگی می‌کنند.
شهری تاریخی که هر ساله علاقه مندان به تاریخ، صنایع دستی، آثار باستانی، کویر گردی و بناهای خشتی را پذیراست. این شهر به شهر بادگیرها و همچنین شهر شهر حسینه‌ها و دارالعباد ایران مشهور است.
موقعیت جغرافیایی Yazd
شهر بادگیرها، مرکز استان یزد است و از نظر جغرافیایی با شهر‌های زیر همسایه است:
- از شرق با اردکان و بافق
- از غرب با استان اصفهان
- از جنوب با مهریز، ابرکوه و تفت
- از شمال با اشکذر و میبد
لوکیشن شهر یزد روی نقشه گوگل
برای اینکه بهتر درک کنید که YAZD کجای ایران است از نقشه زیر کمک گرفته ایم. با کلیک بر روی تصویر زیر می‌توانید بصورت کامل لوکیشن یزد را روی نقشه ببینید و جزییات آن را بررسی کنید.
نامهای دیگر شهر یزد
این شهر در طول تاریخ حکومت‌های مختلفی را تجربه کرده است و مردم یزد نیز صنایع دستی و آداب و رسوم مختلفی را به یادگار دارند، از این رو نامهای و لقب‌های YAZD نیز متعدد و جالب است.
مهمترین القاب یزد عبارتند از:.
- شهر بادگیرها
- حسینیه ایران
- شهر دوچرخه ها
- شهر قنات
- شهر آتش و آفتاب
- دارالعلم و دارالعمل
- شهر قنوت و قناعت
- شهر شیرینی
همه موارد بالا از لقب هایی است که به شهر یزد و مردمان آن نسبت داده می‌شود.
نامگذاری شهر یزد، وجه تسمیه Yazd
از آنجا که ساکنین شهر بادگیرها همواره افرادی معتقد بودند به آن شهر مقدس یا سرزمین خدا میگفتند و از هیمن رو نام آن یزد به معنی پاک و مقدس گذاشته شده است. عده‌ای بر این باورند که یزدگرد اول ساسانی در زمان حکومتش شهری بنام یزد گرد بنا کرد و نام YAZD نیز از هیمن نام گرفته شده است.
دیگر نامهای Yazd در طول تاریخ عبارتند از:
- ایز- ایزاطیخه- ایزدیس- ایساتیس- ایستخای
- کت- کتروا – کته- کث- کثه- که- کهثه
- گث- گبست
- دارالسیاده- دارالشیعه- دارالمؤمنین- دارالعلم- دارالعباده
- یزجی- یزد- یزدان شهر – یزدان گرد- یست- یسدی- یسن- یکس
- واژه «یزش» به معنای ستایش و نیایش در زبان پارسی میانه است.
تاریخچه شهر یزد
شهر Yazd در دورهای تاریخی مختلف تحت تاثیر حاکمان آن فراز و نشیب‌های مختلفی را تجربه کرده است. از مهترین دوره‌های تاریخی یزد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دوره اتابکان
- پادشاهی مغول
- دوره آل مظفر
- پادشاهی تیموریان
- دوره صفویان
- پادشاهی زندیان
- دوره قاجار
که در ادامه هر یک را بصورت مختصر بررسی می‌کنیم.
آب و هوای یزد
نوسان دمای شب و روز در این شهر بالا است چرا که یزد دارای آب و هوا و اقلیمی گرم و خشک است و در کویر و ناحیه بیابانی قرار دارد. شهر yazd در بهار هوای مطلوبی دارد و در تابستان گرم است. در پاییز و زمستان نیز از از آذر تا اسفند ماه فصل سرمای یزد است.
در جدول زیر می‌توانید اطلاعات مربوط به آب و هوای yazd را مشاهده کنید.
ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مـــــه | ژوئـن | ژوئیـه | اوت | سپتامبر | اکتبـر | نوامبر | دسامبر | سـال | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| گرم‌ترین C° | ۲۲ | ۲۳ | ۳۱ | ۳۷ | ۳۸ | ۴۲ | ۴۵ | ۴۲ | ۴۰ | ۳۷ | ۲۷ | ۲۵ | ۴۵ |
| میانگین گرم‌ترین‌ها C° | ۸ | ۱۳ | ۱۸ | ۲۵ | ۳۰ | ۳۶ | ۳۷ | ۳۶ | ۳۲ | ۲۶ | ۱۸ | ۱۲ | ۲۵ |
| میانگین سردترین‌ها C° | ۱ | ۴ | ۹ | ۱۵ | ۲۱ | ۲۶ | ۲۸ | ۲۵ | ۲۰ | ۱۴ | ۷ | ۳ | ۱۵ |
| سردترین C° | -۱۰ | -۷ | -۵ | ۰ | ۸ | ۱۵ | ۱۷ | ۱۵ | ۸ | ۲ | -۵ | -۱۱ | -۱۱ |
| بارش mm | ۰ | ۱۰ | ۰ | ۱۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴۰ |
مکان‌های تاریخی یزد
شهر Yazd پر از بناهای تاریخی و باستانی شامل: بازارها، مساجد، موزها و محلات تاریخی است که مهمترین آنها عبارتند از:
- باغ ها
- باغ دولت‌آباد چهارمنار
- مجموعه باغ خان
- بازارهای تاریخی
- بازار خان
- بازارچه پنجه علی
- بازار قیصریه
- بازار علاقبندی
- بازار کاشی‌گری
- بازار چیت سازی
- بازار مسجد ملااسماعیل
- بازار افشار
- بازار حاجی قنبر
- بازار محمد علی خان
- بازار جعفرخان
- بازار صدری (شاهزاده فاضل)
- بازار دروازه مهریز
- بازار مسگری
- بازار نخود بریزی
- باغ مشیرالممالک
- حمام خان بافقی
- میدان‌ها و لَـرد‌های تاریخی
- میدان خان
- میدان بعثت
- میدان قلعه
- میدان امیرچقماق
- میدان وقت و ساعت
- لَـرد آسیاب
- لَـرد باجوردی
- لَـرد تازیان
- لَـرد خواجه خضر
- لَـرد فهادان
- لَـرد کیوان
- لَـرد گودال مصلی
- لَـرد کوچه میرقطب
- لَـرد مشیر
- مساجد تاریخی و معروف
- محراب مسجد بزرگ چهار منار
- مسجد جامع یزد
- مسجد امیرچقماق
- مسجد سرریگ
- مسجد ملااسماعیل
- مسجد شاه طهماسب
- مسجد فرط
- مسجد حظیره
- مسجد میر خضر شاه چهار منار
- مسجد بیاق خان
- مسجد اهرستان
- مسجد شاه یحیی (قلعه کهنه)
- مسجد بزرگ پشت باغ
- موزه‌ها
- موزه مارکار
- محلات تاریخی
- چهار منار
- محله مسجد جامع
- بازار نو
- فهادان و شاه ابوالقاسم
دیگر آثار تاریخی شهر یزد
- برج خاموشان (دخمه زرتشتیان)
- آب انبارها (رستم گیو، شش بادگیری)
- زیارتگاه‌ها (زیارتگاه پیرسبز، زیارتگاه پارس بانوان، زیارتگاه پیرهریشت)
- باغ‌ها (باغ دولت‌آباد چهار منار، باغ خان)
- زرتشتیان (آتشکده زرتشتیان، دخمهٔ زرتشتیان)
- یهودیان (کنیسه کمال)
- ارگ و برج و بارو (برج و باروی یزد، ارگ حکومتی، قلعه اسدان)
- قبه‌ها و بقعه‌ها (قبهٔ دوازده امام، بقعه سید رکن الدین، بقعهٔ سیدخلیل، بقعهٔ سید شمس الدین)
- خانه‌های تاریخی (خانهٔ رسولیان، خانهٔ عرب‌ها، خانهٔ لاری‌ها، خانه مرتاض، خانهٔ ملک‌التجار)
- مدارس قدیمی (مدرسهٔ خان، مدرسهٔ ضیائیه(زندان اسکندر)، مدرسه شهاب الدین، مدرسه مصلی صفدرخان)
- مجموعه مازاری‌ها (حناسایی‌ها) (مازاری جوشن، مازاری اتابکی، مازاری صلحی‌زاده)
پارکهای معروف در Yazd
در شهر بادگیرها حدود 170 پارک و فضای سبز وجود دارد که 12 پارک آن بزرگ و شهری است و مابقی انها نیز پارکهای محله‌ای و کوچک هستند. از معروف‌ترین پارکهای شهر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پارک آزادگان
- پارک کوهستان
- پارک هفت تیر
- پارک شادی (دارای شهر بازی)
- پارک غدیر
- پارک بزرگ شهر (مارکار)
مراکز پزشکی یزد
شهر یزد بعد از شیراز مهمترین قطب پزشکی ایران است و بیمارستان‌های مختلفی دارد که مهترین آنها عبارتند از:
- مرکز ناباروری Yazd
- بیمارستان شهدای کارگر تأمین اجتماعی
- بیمارستان مرتاض
- بیمارستان فوق تخصصی زنان و زایمان و نازایی مادر
- بیمارستان تخصصی قلب افشار
- مرکز پزشکی هراتی
- بیمارستان شهید صدوقی
- بیمارستان شاه ولی
- بیمارستان سوانح سوختگی شهید صدوقی
- بیمارستان سیدالشهدا
- بیمارستان مجیبیان
- کلینیک تخصصی و فوق تخصصی بقایی پور
- مرکز پزشکی خاتم‌الانبیا
- بیمارستان شهید رهنمون(فرخی)
- بیمارستان گودرز
- مرکز پرتو درمانی و شیمی درمانی رمضان زاده
جمع بندی
در این مقاله از https://iraniju.ir به معرفی جامع شهر یزد پرداختیم، ویژگی‌های تاریخی و باستانی آن و همچنین تاریخچه Yazd را بررسی کردیم. شما نیز می‌توانید نظرات و دیدگاههای خود در خصوص شهر بادگیرها در بخش کامنتها برای ما ارسال کنید.
