مهاجرت چیست؟ ⚡️ تعریف انواع مهاجرت ✔️ دلایل و پیامدها

کوچ کردن یا مهاجرت (Immigration) به زبان ساده یعنی افراد با هدف بهبود شرایط زندگی، تحصیل یا کار، از کشوری به کشور دیگر نقل مکان کنند. عموما مردم با هدف رسیدن به شرایط بهتر و دوری از عوامل نامساعدی مانند: فقر مالی یا امکانات، شرایط نامساعد طبیعت، شرایط اجتماعی نامطلوب، جنگ و اغتشاش، بیکاری و غیره اقدام به جابجایی می‌کنند تا به شرایط مطلوب تری دست پیدا کنند. در ایرانیجو به تعریف مهاجرت و انواع آن و همچنین دلایل کوچ کردن و پیامدهای آن می‌پردازیم.

وسعت جغرافیایی🏁	داخلی، خارجی
حق انتخاب✔️	اجباری، اختیاری
انواع ⭐	کاری، تحصیلی، سرمایه گذاری، پناهندگی، تولد
پیامدهای ❔	از دست دادن نخبگان، بیرون رفته سرمایه مالی

مهاجرت چیست؟ تعریف کوچ کردن

قدمت کوچ کردن به اندازه تاریخ زندگی بشر است، اما امروزه کلمه مهاجرت به معنی کوچ کردن از یک کشور مبدا، به یک کشور دیگر و تغییر ملیت است؛ و از نظر زمانی نیز اغلب طولانی مدت است. پس سفرهای کوتاه مدت مانند توریست ها بعنوان مهاجر شناخته نمی‌شوند.

با این حال نوعی Immigration کوتاه مدت نیز داریم که کوچ کردن فصلی است، بعنوان مثال کارگران در فصلی از سال برای کارکردن به کشوری دیگر می‌روند و مدتی آنجا ساکن می‌شوند.

با توجه به آمارهای رسمی ارائه شده بوسیله سازمان بین المللی مهاجرت (IOM) بیش از 280 میلیون مهاجر در دنیا وجود دارد.

کوچ کردن به زبان ساده یعنی فردی محل سکونت و زندگی خود را در یک کشور ترک کند و ساکن کشور دیگری شود. مهاجرت کردن دلایل مختلفی دارد، اما بصورت کلی هدف فرد مهاجر رسیدن به شرایط بهتر و فرار از مشکلات و چالش های موجود در کشور مبدا است. تعداد مهاجرین در سال 2021 حدود 283 میلیون (بیش از 3.6% مردم جهان) است.

انواع مهاجرت کدامند؟

در طی سالیان مختلف و بر اساس نیازها و شرایط کشورهای مهاجرپذیر، به مرور اشکال مختلفی از کوچ کردن شکل گرفت. مهمترین انواع Immigration عبارتند از:

• کاری
• سرمایه گذاری یا فاینال
• تحصیلی
• از طریق پناهندگی
• از طریق تولد

در ادامه هر یک از این روشها را بیشتر بررسی میکنیم.

در تقسیم بندی انواع کوچ کردن بر اساس خواست و نیت فرد مهاجر، میتوان آن را به دو دسته زیر تقسیم کرد:

• اختیاری
• اجباری

و همچنین از نظر کشور مقصد نیز میتوان آن را به دو دسته تقسیم کرد:

• داخلی
• خارجی یا بین المللی

و از این نظر که فرد کوچ کننده شرایط لازمه را داشته است میتوان دو نوع زیر را برشمرد:

• قانونی
• غیرقانونی

هر یک از این انواع کوچ کردن را در ادامه بیشتر تشریح میکنیم.

مهاجرت اجباری چیست؟

در زمانی که فرد انتخاب دیگری جز کوچ کردن نداشته باشد، مهاجرت اجباری یا Forced displacement رخ داده است. بعنوان مثال کوچ کردن افعان ها به ایران در شرایط جنگ، یا جابجایی جنگ زدگان اکراین به کشورهای اروپایی نمونه هایی از کوچ اجباری هستند.

Immigration اجباری، نوعی کوچ کردن است که در آن فرد بدلیل وجود عوامل تهدید کننده مانند: جنگ، سیل، زلزله، بیماری های لاعلاج و مسری، تخریب محیط زیست یا دلایل سیاسی چاره ای ندارد جز اینکه برای حفظ زندگی، سلامت و شرایط امرار معاش خود به جای دیگری کوچ کند.

مهاجرت اختیاری چیست؟

هر زمان که فرد با تصمیم و میل خود و با هدف دستیابی به شرایط بهتر اقدام به کوچ کردن کند، مهاجرت اختیاری یا Optional migration انجام گرفته است.

در کوچ کردن اختیاری، فرد مهاجر بدون اینکه تحت فشارهای مختلف باشد، بصورت آزادانه تصمیم میگیرد که به چه کشور و مکانی کوچ کند. و با در نظر گرفتن اهداف خود و شرایطی که در کشور مقصد وجود دارد آگاهانه و بصورت اختیاری برای جابجایی خود تصمیم گیری می‌کند.

بعنوان مثال Immigration حدود 100 میلیون نفر از ساکنین قاره اروپا به آمریکا در قرن 19 و 20 و همچنین استرالیا را می‌توان بزرگترین نوع کوچ اختیاری دانست.

مهاجرت داخلی چیست؟

با توجه به تعریف کوچ کردن که بیان کردیم، در زمانی که افراد از مکانی در کشور خود، به مکان دیگری برای رندگی بروند Immigration داخلی شکل گرفته است. یعنی در جابجایی داخلی، کشور محل سکونت تغییر نمی‌کند.

بعنوان مثال جابجایی روستاییان به شهرها را میتوان نمونه ای از مهاجرت داخلی دانست.

مهاجرت بین المللی یا خارجی چیست؟

هر زمان که فرد از کشور خود خارج شود و به کشوری دیگر Immigration کند، کوچ خارجی یا بین المللی رخ داده است. در مهاجرت خارجی، کشور مقصد متفاوت از کشور مبدا است و در واقع فرد از کشور اولیه خود خارج شده است، به همین دلیل به آن کوچ خارجی گفته می‌شود.

از آنجا که برای رفتن به کشور دیگر، باید تابع قوانین بین المللی بود، به آن مهاجرت بین المللی نیز گفته می‌شود.

Immigration قانونی

از آنجا که در مهاجرت، هدف فرد دستیابی به شرایط بهتر برای زندگی، کار یا تحصیل است؛ قطعا تمایلی ندارد که در کشور مقصد بعنوان مجرم شناخته شود، از اینرو تمایل به کوچ قانونی دارد. در Immigration قانونی فرد مهاجر کلیه قوانین و مقررات کشور مقصد در خصوص پذیرش را رعایت می‌کند و بصورت کاملا قانونی اقدام می‌کند.

مهاجرت غیرقانونی

اگر فردی بدون رعایت قوانین Immigration کشور مقصد، به آن کشور برود، کوچ غیرقانونی یا Illegal immigration صورت گرفته است. پس چنانچه فرد یا افرادی با نقض قوانین کشوری با هدف مهاجرت وارد مرز آن کشور یا داخل آن کشور شوند مهاجر غیرقانونی شمرده می‌شوند و با آنها برخورد صورت میگیرد.

مهاجرت معکوس چیست؟

همانطور که گفتیم در کوچ کردن، فرد وطن و محل زندگی خود را ترک کرده و با هدف رسیدن به شرایط مالی، کاری، تحصیلی بهتر، مکانی دیگر را برای زندگی انتخاب کرده است. اما اگر این فرد بر اثر توسعه زیرساخت ها و بهبود شرایط زندگی وطن قبلی خود تصمیم بگیرد به مکان قبلی خود برگردد، مهاجرت معکوس انجام شده است.

نمونه بارز کوچ معکوس در ایران، برگشت شهرنشین ها به روستاهای آبا و اجدادیشان است. و یا نمونه دیگر آن برگشت افغان ها به کشور خود بعد از پایان جنگ نیز Immigration معکوس است.

تعریف مهاجر فرست

ممکن است در زمانی که در خصوص تعریف مهاجرت و مفهوم آن تحقیق میکنید با اصطلاح مهاجر فرست برخورد کنید. در اصطلاح به کشورهایی که شرایط مطلوبی برای مهاجران دارند و رفتن به آنجا ساده است، مهاجرپذیر یا مهاجرفرست می گویند.

در مهاجرت داخلی نیز مفهوم مهاجرفرست وجود دارد، بعنوان مثال در ایران، شهرهایی مانند تهران و کرج بسیار مهاجرفرست یا مهاجرپذیر هستند، و جذابیت Immigration به آنها تا حدی است که رشد جمعیت این شهرها نه بر اساس زادو ولد بلکه بر اساس ورود افراد از سایر شهرهاست.

دلایل مهاجرت چیست؟

همانطور که بیان کردیم اصلی ترین دلیل کوچ کردن، دستیابی به شرایط بهتر برای ادامه حیات است. و مهمترین دلیل دیگر آن نیز ترک اجباری برای حفظ زندگی است (اجباری).

مهمترین دلایلی که باعث میشود فردی تصمیم به مهاجرت بگیرد در اجباری و اختباری عبارتند از:

• استفاده از شرایط تحصیلی بهتر در کشورهای دیگر
• دستیابی به ثبات کاری و دریافت حقوق و مزایای بیشتر
• رسیدن به شرایط اجتماعی با ثبات تر و بهتر
• فرار از ناعدالتی های اجتماعی در کشور مبدا
• دوری از عوامل ناهنجار مانند جنگ، اغتشاش، سیل، زلزله، هرج و مرج
• بهبود شرایط رفاهی زندگی خود و اعضای خانواده
• ساخت آینده ای بهتر برای فرزندان

پیامدها و اثرات کوچ کردن چیست؟

قطعا مهاجرت نیز مانند تمامی پدیده های بشری دارای پیامدها و اثرات مختلف است، و این پیامدها هم برای خود فرد مهاجر، کشور مبدا و هم کشور مقصد خواهد بود.

برای درک بهتر پیامدهای ناشی از مهاجرت بهتر است ابتدا نگاهی به ویژگیهای بارز مهاجرین داشته باشیم:

• از نظر سن: عمده سن افراد مهاجر بین 20 تا 30 سال است.
• از نظر جنسیت: مردان سهم بیشتری نببت به زنان دارند.
• مهاجرين‌ سنين‌ 30-20 سالگي‌ سهم‌ عمده‌اي‌ در جابجایی دارند.
• از نظر تحصیلات: با افزایش میزان تحصیلات، تمایل به کوچ بیشتر میشود.
• از نظر تاهل: افراد مجرد بیشتر شانس جابجایی دارند.
• از نظر تخصص: معمولا افرادی که تخصص های بالا و بخصوص بروز دارند، تمایل بیشتری به کوچ کردن دارند.
• جنبه اشتغال: کسانی که بیکار هستند و یا درامد کمی دارند انگیزه بیشتری برای مهاجرت دارند.

مهمترین پیامدهای Immegration

با در نظر گرفتن موارد بالا، میتوان به این نکته مهم رسید که افراد باارزش و در سن مفید جامعه و افراد بیکار پتانسیل مهاجرت بالایی دارند، و از آنجا که کشورهای مهاجرپذیر، با اعمال قوانین مختلف، ورود افراد بیکار و بی سرمایه را غیرممکن میسازند، میتوان به این نتیجه رسید که پیامد Immigration برای کشورهای مبدا، از دست دادن نیروهای متخصص، تحصیل کرده و در سن مفید است.

همچنین بیان کردیم که اکثر مهاجرین افراد جوان هستند و کشورهای مهاجرفرست نیز برای تامین نیروی کار خود در بخش های صنعتی، کشاورزی، ساختمان و خدمات نیز به دنبال نیروی کار ارزان هستند.

در واقع کشورهای مهاجرپذیر تلاش میکنند با اعمال قوانین و پذیرش گزینشی افراد، نیروهای کاری آماده و متخصص را جذب کنند، و از آنجا که این افراد تا رسیدن به این مرحله در کشور مبدا هزینه های زیادی برایشان انجام شده است، پس تنها برنده این مهاجرت کشور مقصد است.

سوالات متداول

جمع بندی

در این مقاله از https://iraniju.ir به تعریف مهاجرت چیست پرداختیم و انواع آن را از دیدگاه های مختلف مانند قانونی، غیرقانونی، اجباری یا اختیاری بررسی کردیم. بصورت خلاصه میتوان گفت کوچ کردن عموما با هدف رسیدن به شرایط بهتر انجام می‌شود و فرد از کشور خود به کشوری دیگری نقل مکان می‌کند.