بوم گردی چیست؟ شامل چه فعالیت هایی میشود؟ مزایا و معایب اکوتوریسم

اکوتوریسم (Ecotourism) یا بوم گردی، نوعی گردشگری است که شامل سفر به مناطق طبیعی بکر با هدف مطالعه، تحسین و لذت بردن از مناظر است. در واقع اکوتوریسم را می‌شود اینگونه تعریف کرد: «سفر مسئولانه به مناطق طبیعی که محیط زیست و رفاه مردم محلی را حفظ می‌کند». در ایرانیجو به برسی بومگردی چیست می پردازیم.

بوم گردی چیست؟

به عبارت ساده، معنای اکوتوریسم، سفری است که هم بر محیط زیست و هم بر اقتصاد یک مقصد خاص تأثیر مثبت می‌گذارد.

بوم گردی شامل فعالیت‌های مبتنی بر طبیعت است، که قدردانی بازدیدکنندگان و درک ارزش‌های طبیعی و فرهنگی را افزایش می‌دهد. اکوتوریسم چیزی فراتر از بازدید جاذبه‌ها یا مکان‌های طبیعی است و انجام این کار به شیوه‌ای مسئولانه و پایدار است.

بخشی از فعالیت بومگردی

پاسخ: پرنده نگری

این فعالیت دارای ویژگی‌های آموزشی و تفسیری است و توسط اپراتورهای تور تخصصی برای گروه‌های کوچک سازماندهی می‌شود. این تجربه اثرات منفی بر محیط طبیعی، اجتماعی و فرهنگی را به حداقل می‌رساند.

هدف بوم گردی این‌ست که گردشگران در ارتباط با حفاظت از مناطق طبیعی آموزش ببینند و در جهت آن تلاش کنند. این تجربه فرصتی برای کشف طبیعت بوده و به گونه‌ای مدیریت می‌شود، که از نظر زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی پایدار باشد و به رفاه جوامع محلی کمک کند.

تاریخچه بومگردی

شروع و تاریخچه اکوتوریسم یا بومگدری به سال 1990 میلادی یا 1369 شمسی برمیگردد. این واژه از ترکیب دو کلمه Ecological به معنی زیست محیطی و کلمه Tourism (گردشگری) به وجود آمد. اصطلاح گردشکری محیط زیست در مفهوم عام یعنی سفر به نواحی غیرآلوده و تخریب نشده طبیعی، با هدف مشاهده و لذت بردن از طبیعت، گیاهان و حیوانات بومی آن مکان و مطالعه در خصوص آنها است.

ویژگی‌های بوم گردی پایدار

اکوتوریسم پایدار باید بر اساس سه اصل کلیدی هدایت شود:

1. حفاظت از طبیعت
2. ایجاد فرصت‌های مالی
3. افزایش آگاهی

مهم ترین موارد در این سه اصل را در ادامه بررسی میکنیم.

حفاظت از طبیعت در بومگردی

مهمترین مولفه بوم گردی حفاظت از طبیعت است، زیرا باید راه حل‌های بلندمدت و پایداری برای تقویت و حفاظت از تنوع زیستی و طبیعت ارائه دهد.

این امر معمولاً از طریق مشوق‌های اقتصادی پرداخت شده توسط گردشگرانی که به دنبال تجربه‌ای مبتنی بر طبیعت هستند.

اما می‌تواند از طریق خود سازمان‌های گردشگری، تحقیقات یا تلاش‌های مستقیم حفاظت از محیط‌زیست نیز باشد.

ایجاد فرصت‌های مالی

اکوتوریسم باید فرصت‌های شغلی را افزایش داده و جوامع محلی را توانمند کند.

همچنین به واسطه مبارزه با مسائل اجتماعی مانند فقر، بوم گردی میتواند سبب دستیابی به توسعه پایدار شود.

آموزش و افزایش آگاهی

یکی از جنبه‌های نادیده گرفته شده بوم گردی، مولفه آموزش است.

بله، همه ما دوست داریم این مکان‌های زیبا و طبیعی را ببینیم، اما یادگیری در مورد آنها نیز مفید است.

افزایش آگاهی در مورد مسائل زیست محیطی و ارتقای درک از طبیعت، مسلماً به اندازه حفاظت آن مهم است.

اصول بومگردی

1. حداقل اثرات منفی بر طبیعت و فرهنگ
2. آموزش و تفسير اهمیت حفاظت برای مخاطبان
3. تأكيد بر تجارت مسئولانه، با همکاری مردم محلی، با تکیه بر توانایی های بومی
4. منافع مستقیم برای مدیریت و حفاظت مناطق
5. تأکید بر زون بندی مناطق برای گردشگری، تهیه طرحهای مدیریت بازدید کنندگان و تعیین مقاصد مناسب اکو گردشگری
6. تأكيد به انجام مطالعات زیست محیطی و اجتماعی و برنامه های بلند مدت برای ارزیابی فعالیت و کاهش اثرات منفی

بومگردی شامل چه فعالیت‌هایی می‌شود؟

فعالیت‌های اکوتوریسم معمولا شامل بازدید و لذت بردن از یک مکان طبیعی بدون ایجاد مزاحمت برای مناظر یا ساکنان آن است. این ممکن است شامل پیاده روی در یک مسیر جنگلی، دوچرخه سواری در کوهستان، موج سواری، تماشای پرندگان، کمپینگ یا حمام کردن در جنگل باشد.

سفر به روشی که انتشار کربن را به حداقل برساند، مانند سوار شدن به قطار یا دوچرخه به جای پرواز، ممکن است بخشی از یک سفر اکوتوریسم باشد.

از آنجایی که این حالت‌های سفر آهسته‌تر هستند، می‌توانند به عنوان فعالیت‌های اکوتوریسمی لذت‌بخش و آرامش‌بخش تلقی شوند.

معایب بوم گردی چیست؟

اکوتوریسم به‌عنوان یکی از سریع‌ترین بخش‌های در حال رشد صنعت گردشگری و طبیعت‌گردی دارای معایبی نیز هست. چرا که هر زمان انسان با حیوانات یا محیط تعامل داشته باشد، احتمال درگیری انسان و حیات وحش وجود دارد.

بوم گردی همچنین ممکن است به اکوسیستم‌های طبیعی آسیب برساند و رفتار حیوانات را به گونه‌ای تغییر دهد، که آن‌ها را در معرض خطر قرار دهد.

اگر حضور انسان‌ها رفتار حیوانات را تغییر دهد، این تغییرات ممکن است سبب آسیب پذیری بیشتر شده و بر واکنش آن‌ها نسبت به شکارچیان تاثیر بگذارد.

این فقط حیوانات نیستند که در معرض خطر هستند. محبوبیت بیش از حد فعالیت‌های اکوتوریسم، می‌تواند منجر پذیرش بازدیدکنندگان بیشتر شود. به طور مشابه، ازدحام بیشتر به معنای فشار بیشتر بر منابع محلی، افزایش آلودگی و احتمال بیشتر آسیب رساندن به خاک و کیفیت گیاه از طریق فرسایش است.

 در بعد اجتماعی، این فعالیت‌ها ممکن است گروه‌های بومی یا جوامع محلی را از سرزمین‌های بومی خود آواره کرده و از بهره‌مندی آن‌ها از فرصت‌های اقتصادی گردشگری جلوگیری کند.

مزایای بوم گردی

اگر بوم گردی با احترام و مسئولیت پذیری انجام شود، می‌تواند مزایای زیادی برای مناطق حفاظت شده داشته باشد.

در اینجا نگاهی می‌اندازیم به اینکه چگونه رویکرد تحول آفرین در سفر، به حفاظت از محیط زیست کمک کرده و در نهایت مسافران را به حامیان محیط زیست تبدیل می‌کند.

حفاظت از محیط زیست

اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) به اکوتوریسم به‌عنوان ابزار مهمی برای حفاظت از محیط زیست نگاه می‌کند. ممکن است مناطقی وجود داشته باشند، که برای توسعه اکوتوریسم مناسب نباشند.

بازاریابی یک اکوسیستم، گونه‌ها یا منظره برای اکوتوریست‌ها به ایجاد ارزش کمک می‌کند.

این ارزش می‌تواند به جمع‌آوری بودجه برای حفاظت از منابع طبیعی کمک کند. اکوتوریسم صنعتی است که به ارائه اجزای سازگار با محیط‌زیست، برای جذب مشتریان به شدت متکی است.

فراهم کردن درآمد پایدار برای جوامع محلی

 اکوتوریسم با مدیریت پایدار می‌تواند با ایجاد اشتغال برای جوامع محلی از فقر زدایی حمایت کرده و ابزارهای جایگزینی برای امرار معاش خارج از موارد ناپایدار (مانند شکار غیرقانونی) به آن‌ها ارائه دهد.

بوم گردی می‌تواند از اکو سیستم‌های طبیعی محافظت کند.

اکوتوریسم تجربیات منحصر به فردی از سفر را با تمرکز بر طبیعت و آموزش، با تاکید بر پایداری و برجسته کردن گونه‌های در معرض تهدید یا در معرض انقراض ارائه می‌دهد.

زمانی که اکوتوریسم به درستی مدیریت شود، هم برای مسافر و هم برای محیط زیست مفید است. زیرا پولی که از طریق اکوتوریسم بدست می‌آید، اغلب مستقیماً صرف حفاظت از مناطق طبیعی مورد بازدید می‌شود.

اکوتوریسم فرصتی برای تجربه طبیعت

جین گودال، حافظ معروف محیط زیست، جمله معروفی دارد: «فقط اگر بفهمیم، اهمیت می‌دهیم. فقط اگر اهمیت دهیم کمک خواهیم کرد. فقط اگر کمک کنیم، همه نجات خواهند یافت.»

درک چیزی که با چشم خود ندیده‌ایم دشوار است، و اکوتوریسم به مسافران این فرصت را می‌دهد تا تجربیات جدیدی در مناطق طبیعی کسب کنند و در عین حال درباره مسائلی که با آن‌ها روبرو هستند آشنا شوند.

اکوتوریسم همچنین به کودکان در مورد طبیعت آموزش می‌دهد و به طور بالقوه نسل‌های جدیدی از دوستداران طبیعت را ایجاد می‌کند، که می‌توانند روزی خودشان به حافظان محیط زیست تبدیل شوند.

حتی بازدیدکنندگان بزرگسال نیز ممکن است راه‌های جدیدی، برای بهبود ردپای زیست محیطی خود بیاموزند.

اقامتگاه بوم گردی و شرایط آن

اقامتگاه بوم گردی به محلی گفته می‌شود، که جهت اسکان موقت گردشگران از آن استفاده می‌شود. یک اقامتگاه بوم گردی با اقامتگاه‌های امروزی مانند هتل و سوئیت کاملا متفاوت است.

مهمترین تفاوت اقامتگاه‌های بوم گردی با اقامتگاه‌های مدرن، انتقال فرهنگ و رسوم مردمان محلی آن ناحیه است.

در این اقامتگاه‌ها معمولا گردشگران با غذاهای سنتی مردم آن خطه پذیرایی شده و از فرهنگ و صنایع دستی آن‌ها دیدن می‌کنند.

همچنین در اقامتگاه بوم گردی شما علاوه بر استراحت کردن، با تاریخ، فرهنگ و هنر مردمان آن دیار آشنا می‌شوید.

در واقع با اقامت در این مکان شما از دنیای مدرن امروز به گذشته سفر خواهید کرد.

اقامت شما چه به صورت انفرادی و یا گروهی باشد، هزینه بسیار کمتری نسبت به هتل خواهد داشت. با اسکان در اقامتگاه بوم گردی شما این فرصت را خواهید داشت، که با مردمان بومی ارتباط نزدیکی برقرار کرده و با آداب و رسوم آن‌ها آشنا شوید.

از طرف دیگر شما می‌توانید با اسکان در این اقامتگاه‎ها به توسعه صنعت گردشگری و ایجاد ثروت کمک کنید.

اقامتگاه بومگردی باید دارای برخی شرایط و ویژگی‌ها باشد، که توانایی رقابت در صنعت گردشگری امروز را داشته باشد. یکی از این ویژگی‌ها تمیز بودن اقامتگاه و مجهز بودن به لوازم سرمایشی و گرمایشی است.

پرسنل اقامتگاه باید با یک زبان خارجی آشنایی داشته باشند، تا بتوانند پاسخگوی مشتریان خارجی باشند. از طرفی حضور در شبکه‌های اجتماعی به رفاه حال مخاطبان کمک خواهد کرد و نقش موثری در تبلیغات خواهد داشت.

یکی دیگر از ویژگی‌های اقامتگاه بومگردی این‌است، که بتواند برای گردشگران غذاها و نوشیدنی‌های محلی را تهیه کرده و به نیاز آن‌ها در این زمینه پاسخ دهد.

بهتر است که یک اقامتگاه بومگردی به مقاصد گردشگری نزدیک باشد، زیرا این امر  می‌تواند نقش مهمی بر درآمد زایی منطقه مورد نظر داشته باشد.

ویژگی ها و معیارهای اصلی اقامتگاه بومگردی

مهمترین معیارهای یک اقامتگاه بوم گردی را میتوان بصورت زیر خلاصه کرد:

1. معیار مدیریتی : مدیریت، اداره و مالکیت این اقامتگاه ها باید توسط خانواده ها یا افراد بومی همان محل صورت گیرد.
2. معیار اقتصادی: بوگردی و اقامتگاه های آن باید در راستای رفع فقر و تامین نیازهای اقتصادی جامعه بومی باشد
3. معیار زیست محیطی: در مرحله مکان یابی، ساخت و بهره برداری از اقامتگاه بومگردی، باید کمترین اثرات زیست محیطی وجود داشته باشد.
4. معیار اجتماعی: در این اقامتگاه ها باید برای از بین بردن نابرابری، تبعیض طبقاتی، بی عدالتی و ظلم و ستم تلاش کرد.
5. معیار فرهنگی: اقامتگاه بایستی در راستای افزایش و توسعه دانش، صلح، پشتیبانی و حمایت انفرادی و گروهی، آزادی نظر، تفریح و سرگرمی برای همه، برابری جنسیت و ادراک جهانی شدن و تفاهم بين فرهنگی گام بردارد.

بوم گردشگری چیست؟

بوم گردشگری همان صنعت اکوتوریسم یا بوم گردی است، که در این مقاله به طور کامل به توضیح آن پرداختیم.

در این صنعت گردشگران به مناطق طبیعی و بکر سفر کرده و در اقامتگاه‌های بوم گردی در ارتباط با محیط زیست و نحوه حفاظت از آن آموزش خواهند دید.

مهمترین فعالیت بوم گردشگری سفری مسئولانه به طبیعت و حفاظت از آن در مقابل آسیب است. این یک صنعت نشاط آور است و دارای ریشه تاریخی است.

کلام آخر

بومگردی شامل انواع مختلفی مانند کوهنوردی، بیابان گردی، غار نوردی، مردم شناسی، طبیعت درمانی و بوم گردشگری است. از جمله اهداف اکوتوریسم آشنایی بیشتر با طبیعت و آموزش نگهداری از آن است. همچنین در بوم گردی با ایجاد فرصت های شغلی برای جوامع محلی میتوان به توسعه آنها کمک کرد.