استان قم کجاست؟ معرفی+ عکس و نقشه، مساحت و شهرستان ها

در جنوب پایتخت و مرکز ایران استان قم واقع شده است. این استان بعد از استان البرز کوچکترین استان از نظر وسعت است. بناهای مذهبی مهمی از جمله حرم حضرت معصومه و مسجد جمکران در قم قرار دارند.  در ایرانیجو به بررسی جامع قم و آداب و رسوم و مراسمات آن می‌پردازیم.

بهترین قالیشویی قم [آدرس و شماره تماس 10 تایی] تحویل 2 روزه

استان قم کجاست؟

این استان در مرکز ایران واقع شده و از نظر جغرافیایی با استان های زیر همسایه است:

• از شمال با استان تهران
• از شرق با استان سمنان
• از جنوب با استان اصفهان
•  از غرب با استان مرکزی

لوکیشن استان قم روی نقشه

برای دیدن موقعیت جغرافیایی و لوکیشن استان از نقشه زیر استفاده کنید.

مساحت این استان حدود 11240 کیلومتر مربع است. تمام نقاط این استان به جز قسمت غربی و جنوبی ، بیابانی است.

نقشه استان

بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، این استان 3شهرستان، 7 بخش، 13 دهستان و 6 شهر دارد.

پایتخت استان قم کجاست؟

مرکز این استان، شهر قم است که مهم ترین شهر این استان است. این شهر را می‌توان مهم ترین شهر مذهبی ایران، بعد از شهر مشهد دانست.

شهرستانهای استان قم

طبق تقسیمات کشوری، شهرستان ها، بخش ها، دهستان ها و شهر های این استان عبارتند از:

1. شهرستان قم
2. بخش مرکزی شهرستان قم
3. دهستان قمرود
4. دهستان قنوات
5. شهر: قم ، قنوات
6. بخش خلجستان
7. دهستان دستجرد
8. شهر: دستجرد
9. بخش سلفچگان
10. دهستان راهجرد شرقی
11. دهستان نیزار
12. شهر: سلفچگان
13. شهرستان کهک
14. بخش مرکزی شهرستان کهک
15. دهستان کرمجگان
16. دهستان کهک
17. شهر: کهک
18. بخش فردو
19. دهستان فردو
20. دهستان خاوه
21. شهرستان جعفرآباد
22. بخش مرکزی شهرستان جعفرآباد
23. دهستان جعفرآباد
24. دهستان باقرآباد
25. شهر: جعفریه
26. بخش قاهان
27. دهستان قاهان
28. دهستان کهندان

جمعیت استان

بر اساس آخرین سرشماری در سال 1390، جمعیت استان قم 1/151/672 نفر است. 1/095/875 نفر از این جمعیت در شهر ها و سایر افراد در روستا های این استان زندگی می‌کنند.

 استان قم 21 امین استان از نظر جمعیت در این کشور است و 5 امین استان پرتراکم در این کشور است چون تراکم جمعیت در این آستان، 100 نفر بر کیلومتر مربع است.

از سال 1385 تا 1390، نرخ رشد جمعیت استان 1/93% بوده است.

در زیر می‌توانید جمعیت بخش ها و شهر های استان را به تفکیک مشاهده کنید.

بخش‌ها

• بخش مرکزی: 1/235/485  نفر
• کهک: 20/588 نفر
• جعفرآباد:  19/063  نفر
• سلفچگان: 9/938 نفر
• خلجستان: 7/207 نفر

شهرها

• قم: 1/201/158 نفر
• قنوات: 11/677 نفر
• جعفریه: 9/387 نفر
• کهک: 4/837 نفر
• دستجرد: 1/525 نفر
• سلفچگان: 1/390 نفر

اقامتگاه‌های استان

بهترین هتل های استان قم عبارتند از:

• هتل بین‌المللی قم (4 ستاره)
• هتل المپیک (4 ستاره)
• هتل صفا (3 ستاره)
• هتل الزهرا (3 ستاره)

در استان قم، هتل‌ های ارزان تری نیز قرار دارند که کیفیت قابل قبولی دارند. شما می‌توانید با توجه به بودجه خود یکی از این اقامتگاه ها را انتخاب کنید.

اگر به دنبال اقامتگاه سنتی در این استان هستید، می توانید به اقامتگاه بومگردی کاروانسرای پاسنگان بروید.

رستوران‌ها

یکی از مدرن ترین و لوکس ترین رستوران های این شهر، رستوران گردان سیرنگ است.

سایر رستوران های خوب شهر قم عبارتند از:

• رستوران ارگ سالاریه
• رستوران‌های مرتضوی
• رستوران البرز
• رستوران خادم
• رستوران مدائن و…

اگر به دنبال رستوران ‌های فست فود و فرنگی هستید می‌توانید به فست فود شهر ما، خانه ماکارونی قم و فست فود باما بروید.

غذاهای محلی

غذای سنتی محبوب و معروف استان قم، آبگوشت قُنَبید است.

مواد اولیه این غذا گوشت، نخود، سیب زمینی، لوبیا سفید، قنبید(کلم قُمری)، گوجه فرنگی، پیاز، لیمو عمانی  و ادویه است.

یکی دیگر از غذا های محلی محبوب این استان نیز آش قُنَبید است که با سبزی آش، نخود، عدس، لوبیا، کلم قمری، پیاز و ادویه درست می‌شود.

سایز غذاهای محلی استان قم عبارتند از: ماشاب، آش پتله، ماش ماشک و آبگوشت هویج برگه و…

سوغات استان

معروف ترین سوغات این استان، سوهان است. در شهر قم کارگاه‌های سوهان ‌پزی متعددی فعالیت می‌کنند. این کارگاه ها سوهان هایی مثل سوهان لقمه‌ای، سوهان عسلی و سوهان گزی و… را تولید می‌کنند.

یکی دیگر از خوراکی های محبوب این شهر حلوا ارده است که اغلب در وعده صبحانه جای می‌گیرد.

صنایع دستی استان

از مهم ترین صنایع دستی این استان می‌توان به قالی دستباف اشاره کرد. سایر صنایع دستی که در استان قم رواج دارد، عبارتند از:

تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، ساخت انگشتر، خَرمُهره‌سازی، معرق‌کاری، منبت‌کاری، خراطی چوب و…

آب و هوا

به دلیل اختلاف زیاد بخش های مختلف استان قم از سطح دریا (از 800 متر تا 3300 متر)، این آستان آب و هوای های متنوع و مختلفی دارد که شامل آب و هوای :

• گرم و خشک
• نیمه ‌خشک
• مدیترانه‌ای
• نیمه ‌مرطوب

می‌شود. ولی اکثر قسمت های این استان اقلیمی گرم و نیمه خشک دارند، در نتیجه سفر به این استان در فصل تابستان زیاد مناسب نیست.

زبان‌ها و لهجه‌ها مردم قم

از قدیم زبان مردم و اهالی این منطقه، فارسی با لهجه قمی بوده است. در حال حاضر گویش مردم این منطقه نزدیک  به لهجه فارسی تهران شده است.

 بسیاری از اهالی این منطقه با لهجه های ترکی آذربایجانی صحبت می کنند. در بعضی از بخش های این شهر نیز، مردم با لهجه عراقی به زبان عربی سخن می‌گویند. همچنین در بخش خلجستان، زبان ترکی خلجی رایج است

گویش کردی و لری بختیاری نیز در قسمت هایی از این استان به گوش می‎رسد.

اقوام

 به ترتیب اقوام فارس، ترک، گیلک، مازندرانی، عرب، کرد، لر و تات در این استان زندگی می‌کنند.

ادیان

 اکثر مردم استان قم، شیعه و مسلمان هستند. سایر ادیان در این استان به صورت رسمی حضور ندارند.

مراسم‌های سنتی و آداب و رسوم

این استان مراسمات خاص و آداب رسوم ویژه ای دارد که در ادامه به توضیح این مراسمات می‌پردازیم:

مراسم یادمان ورود فاطمه معصومه به قم

 یکی از آیین های مهم اهل این استان، یادمان ورود حضرت معصومه به قم است. بر اساس روایات حضرت معصومه 23 ربیع‌الاول سال 201 هجری قمری از ساوه وارد قم شدند. اهالی قم به همراه یکی از بزرگان قم به نام موسی بن خزرج، تا بیرون شهر به استقبالشان رفتند. ایشان به همراه موسی بن خزرج به خانه شخصی موسی بن خزرج می روند.

هر سال در سالروز وارد شدن حضرت معصومه به این شهر، خادمان حرم حضرت معصومه و مردم قم این روز را با استقبال از ایشان در حرکتی نمادین، گرامی می‌دارند.

لاله گردانی

یکی از مراسم های سنتی این استان که توسط خادمان حرم فاطمه معصومه انجام می‌شود، مراسم شمعدان گردانی و یا لاله‌ گردانی در این حرم است.

سردرختی

در روستاهای جنوب استان قم به منظور حفاظت از باغ ها در مقابل سرما، در اوایل فصل بهار مراسمی به نام سر درختی اجرا می‌شود.

این مراسم به گونه ای است که اهالی روستا گاوی را خریداری کرده و بعد از آن گاو را به همراه دستمال سبزی که به گردن آن بستند، دور تا دور روستا می‌گرداندد.

در آخر نیز گاو را در مکانی مقدس مانند امامزاده قربانی کرده و حلیمی با آن گوشت می پزند و میان هالی پخش می‌کنند.

طوغ

طوغ نوعی از آلات عزاداری است که در روز عاشورا، اهالی این منطقه از آن استفاده می کنند.

مردم قوم طوغ را به صورت سنتی بیرون می آورند و بعد از اتمام عزاداری آن را در حالت خوابیده به مقال ایوان آیینه می‌برند.

در 6 محله ی قدیمی قم، طوغ های اصیل نگهداری می‌شوند که در روز عاشورا این طوغ ها بیرون آورده می‌شوند. این 6 محله عبارتند از: چهارمردان، چهل اختران، سلطان محمد شریف، میدان میر، عشقعلی، حاج سید حسن.

در این محله های طوغ ها بسیار حائز اهمیت هستند و طایفه ای که از گذشته به صورت موروثی این مسئولیت را داشتند، سر طوغ را در روز عاشورا می‌گیرند.

آب‌ها

استان قم به علت ویژگی های و شرایط طبیعی، دچار کمبود منابع آب زیرزمینی و سطحی است.

جریان های سطحی و دائمی توسط دو رودخانه قره‌چای و قمرود تشکیل می‌شود.در سال های اخیر این رودخانه ها توسط سدهای قره‌چای و۱۵ خرداد مهار شده اند.

سایر رودخانه های مهم این استان عبارتند از:

• رودخانه سلمان
• رودخانه زواریان
• رودخانه قره‌سو
• رودخانه طغرود
• رودخانه جهرود
• رودخانه فردو

حدودا سالانه 640 میلیون متر مکعب آب از 270 حلقه چاه عمیق، 127 چاه نیمه عمیق، دهانه چشمه های سطح استان قم و تعداد متعددی قنات برداشت می‌شود.

پوشش گیاهی

1 میلیون هکتار مرتع در شهرستان قم وجود دارد. درجه بندی مراتع ها متفاوت است که به صورت زیر است:

• 2% مراتع درجه یک
• 4% درصد مراتع درجه دو
• 15% درصد مراتع درجه سه
• 45% درصد مراتع درجه چهار
• 34% درصد مراتع درجه پنج‌

با توجه به آب و هوای این منطقه، انواع مختلفی از گونه‌های گیاهی از قبیل  گیاهان شورپسند، گز، تاغ، درمنه‌ها و سایر گونه‌های خشک‌ پسند در این مکان وجود دارند.

کویر نمک

در شرق قم، دریای خشک شده قدیمی وجود دارد که به صورت تدریجی آب اسن دریا تبخیر شده است و رسوب املاح در آن به جای مانده که به آن کویر نمک می‌گویند. کویر نمک واقع در بین قم، خراسان، کاشان و سیستان است.

پیش بینی می شود که در این کویر معدنی از قبیل نقره، طلا، مس، پنبه کوهی، سرب، آهن، سنگ لاجورد و زغال‌سنگ وجود دارد.

کوه‌های قم

کوه‌هایی که واقع در در اطراف رودخانه قم هستند عبارتند از:

• کوه نمک (در 20 کیلومتری قم)
• سفید کوه یا منظریه (در 30 کیلومتری قم)
• سیاه کوه (در 30 کیلومتری قم)
• گل تپه در (در 32 کیلومتری قم)
• کوه شاهجرد در (در 32 کیلومتری قم)
• کوه محمودآباد (در 40 کیلومتری قم)

جمع بندی

در این مقاله از ایرانیجو به بررسی استان قم و ویژگی های آب و هوایی و جغرافیایی این استان پردختیم. اشاره ای نیز به صنایع دستی، آداب و رسوم مذهبی و شهرستان های آن داشتیم.