کرمان

کرمان کجاست؟ آشنایی با شهر کرمان و ویژگی های آن

کرمان کجاست؟ کرمان نام شهری در جنوب شرقی ایران است، که مرکز استان کرمان است. شهر کرمان یکی از 5 شهر تاریخی ایران است که جاذبه های گردشگری بسیاری دارد. در ایرانیجو بررسی شهر کرمان خواهیم پرداخت.

استانکرمان
مرکز استانشهر کرمان
ارتفاع از سطح دریا۱۷۵۵ متر
وسعت کرمان۱۸۳و۱۹۳ کیلومتر مربع
جمعیت استان کرمانحدود 3 میلیون 500 هزار نفر
نام های قدیمارمانیا، گواشیر، ژرمانیا، بوتیا، شش دروازه، کریمان، کِرمُن
وبگاهکرمان
پیش شماره۰۳۴

کرمان کجاست؟

استان کرمان بزرگترین استان ایران است که در جنوب شرقی کشور ایران قرار گرفته است. مرکز این استان، شهر کرمان است. جمعیت کرمان طبق آخرین آماری که متعلق به سرشماری 1395 است معادل 3 میلیون و 164 هزار نفر بوده است؛ که در حال حاضر پیش بینی میشود حدود 3 میلیون و 500 هزار نفر باشد.

نهمین استان پرجمعیت ایران، استان کرمان است و یکی از جاذبه های تاریخی ایران نیز به شمار می‌رود.

استان کرمان بیشتر از 660 اثر ملی ثبت شده دارد و همچنین 7 اثر ثبت شده در سازمان جهانی یونسکو دارد، که از این نظر رتبه نخست ایران است.

لوکیشن کرمان روی نقشه گوگل : کرمان کجای ایران است؟

مرکز شهر کرمان

شهر کرمان، بزرگترین شهر استان است، و جمعیتی برابر با ۵۳۷٬۷۱۸ نفر بر اساس سرشماری سال 95 دارد. کرمان قطب علمی ایران است چرا که دانشگاه شهید باهنر و دانشگاه علوم پزشکی کرمان از دانشگاه های معروف و معتبر ایران به شمار میروند.

وسعت شهر کرمان حدود ۲۴۰ کیلومتر مربع است و به دلیل وسعت شهری و جمعیت، این شهر جزو کلانشهرهای ایران طبقه‌بندی شده‌است.

کرمان به عنوان پایلوت دولت الکترونیک انتخاب شده‌است و در برنامه‌های توسعه کشور باید به شهری الکترونیکی تبدیل شود.

شهر کرمان با ۱۷۶۰ متر ارتفاع از سطح دریا، چهارمین مرکز استان مرتفع در ایران به شمار می آید.

ویکی

تاریخچه کرمان

نام کرمان در دوره‌های قبل از اسلام، “بوتیا” و “کارامانیا” بوده است.

برخی عقیده دارند که کرمان دگرگون شده کلمه «کریمان» است و عده‌ای نیز آن را مشتق از “کارمانیا” قدیم به معنی “جایگاه دلاوری و نبرد” ذکر می‌کنند.

در حالی که تواریخ عرب و یهود، “کرمان” را فرزند هیتال یا هپتال از نبیره‌های نوح می‌دانند، کتب فارسی از طهمورث به عنوان جد وی یاد می‌کنند. هرودوت از شش نژاد فارسی نام می‌برد که یکی از آن‌ها “گرمانیان” است.

مرتبط:   استان کرمان کجاست؟ نقشه، جمعیت، آب و هوا و مردم شناسی

نام کرمان از نام یکی از ده شاخه اصلی پارسیان که به جنوب ایران آمدند گرفته شده‌است. شاخه‌های اصلی پارسیان عبارتند از: پاسارگادی؛ مارافی؛ کرمانی؛ ماسپی؛ پانتیالی؛ دِروسی؛ دایی؛ مَردی؛ دروپیکی و ساگارتی. کرمان در زمان هخامنشیان بخش عظیمی از شَهر (ساتراپی) فارس به‌شمار می‌رفت.

مرکز کرمان را در قدیم “گواشیر” و “بردشیر” می‌خواندند. “گواشیر” در اصل “کوره اردشیر”یعنی شهر اردشیر بوده که به تدریج “گواشیر” شده است.
از لحاظ تاریخی سابقه سکونت و استقرار انسان در دیار کرمان به هزاره چهارم قبل از میلاد می‌رسد.

این منطقه یکی از قدیمی‌ترین نواحی ایران به شمار می‌رود.

وجود هر فضای تاریخی در کرمان بیان گر بخشی از زوایا و ابعاد زندگی مردم و حکومت‌های این مرز و بوم می‌باشد. تاسیس و تخریب، مرمت و انهدام، همه نشان گر حیات پر جنب و جوش این دیار ناشناخته است. کمی آثار تاریخی کرمان در مقایسه با شهرهایی، چون اصفهان و شیراز به دلیل آسیبی است که حوادث ناگوار تاریخ در این منطقه پدید آورده است. همین معدود آثار نیز نشانه توانایی، پایداری و کوشش‌های مردم این خطه از کشور است.

حمله آقامحمدخان به کرمان

آقامحمد خان قاجار بعد از حمله به کرمان و تصرف آن، تعدادی از مردم آن را کور کرد. وی یک هزار تن از جوانان تنومند این استان را به سرکردگی مرتضی‌قلی‌خان کرمانی به تهران فرستاد و پس از آن به میاندوآب و سراب و برخی نقاط دیگر آذربایجان تبعید کرد. این کرمانیان پس از چند نسل در جمعیت این شهرها حل شدند ولی در میاندوآب تا مدتی پیش محله‌هایی به نام محله کرمانی‌ها، سیرجانی‌ها، زرند، راه‌بُر و لک‌ها وجود داشت.

قلعه دختر و قلعه اردشیر از آثار دوران ساسانی در شرق شهر کنونی کرمان، که هنوز خرابه‌های آن‌ها برجاست، گواه بر این است که لااقل در زمان اردشیر بابکان در همین محل، شهری آباد یا قلعه‌ای مهم وجود داشته‌است.

مؤلف جغرافیای کرمان معتقد است که حدود سال ۲۲۰ پس از میلاد، به هنگام فتح کرمان به دست اردشیر، این محل گواشیر نام داشته و مرکز ولایت کرمان بوده‌است. بنا به گفته هرودت کرمانیا از قبایل دوازده‌گانه ایران می‌باشد و ساتراپی چهاردهم (دارا) مشتمل بر ایالت کرمان بوده‌است.

مرتبط:   استان کرمان کجاست؟ نقشه، جمعیت، آب و هوا و مردم شناسی

در روایات اساطیری آمده‌است که کیخسرو کرمان و مکران را به رستم بخشید همچنین نشانی‌هایی از فرمانروایی بهمن بر این خطه می‌دهند آنگاه روایت تاریخی این سرزمین آغاز می‌شود و اینکه در زمان هخامنشیان کوروش آن را تبعید گاه نبونید (پادشاه مغلوب شدهٔ بابِل) قرار داد سپس سخن از حکومت اشکانیان را شکست داد و فرزند خود را که او هم اردشیر نام داشت به حکومت کرمان گماشت.

بنا به نوشته‌های مورخ کلدانی و کاهن معبد مردوک در سال‌های ۵۳۹–۵۳۸ –که کتب او از منابع مهم تاریخ زمان کورش است – کرمان از ولایات تابعه کوروش بوده و محلی مطمئن برای او به‌شمار می‌رفته‌است.

در عصر داریوش کبیر نام کرمان جزء ولایات تابعه هخامنشی آمده‌است و در کتیبه بنای شوش کلمه‌ای مشاهده می‌شود که نام چوب درختی بوده‌است که برای استحکام بنای ساختمان‌ها (شاید همان کاخ) به کار می‌رفته و محل تهیه این چوب کرمان ذکر شده‌است. در این مورد داریوش می‌گوید «چوب بیش مکن از گنداره (پیشاور) و کرمان حمل شود».

در متن کتیبه‌ای که از شاپور اول ساسانی – در اطراف کعبه زرتشت در نقش رستم فارس – بدست آمده‌است، شاپور دربارهٔ قلمرو خود چنین می‌نویسد: منم خداوندگار مزداپرست شاپور شاهنشاه ایرانیان وغیر ایرانیان. امارات و ولایات امپراتوری ایران این‌ها هستند: پارس، پارت، خوزستان، میشان، آشور، آذیان، عربستان، آذرآبادگان (آذربایجان)، ارمینیا، (ارمنستان)، سسیگان، کرمان و سیستان.

در کتب تاریخی از عهد قدیم، چند جا به نام کرمانیان به صورت بخشی از ایران برمی‌خوریم هرودت گوید:پارسی‌ها به شش طایفه شهری و ده‌نشین و چهار طایفه چادرنشین تقسیم شده‌اند شش طائفه اولی عبارتند از: مرفیان، ماسپیان، پانتالیان، دروسیان، گرمانیان در خصوص گرمانیان تصور می‌رود همان کرمانیان باشند. در کتیبه‌های هخامنشی ظاهراً مقصود از کلمه کارمانیا همان کرمان است. در کتب تاریخی از عهد قدیم، چند جا به نام کرمانیان به صورت بخشی از ایران برمی‌خوریم.

احمد علیخان وزیری (مؤلف کتاب جغرافیای کرمان) معتقد است که حدود ۴۳۰ سال قبل از اسلام – به هنگام فتح کرمان بدست اردشیر – این محل گواشیر نام داشته که مرکز ولایت کرمان بوده‌است. بخشی از خانه‌های مسکونی مردم فقیر در پای دامنه‌های این دو تپه و قلعه شکل یافته بوده و بعداً با گسترش تدریجی شهر کرمان در جهت غرب توسعه یافته وبا توجه به توسعه و رونق اقتصادی در دوره‌های بعد از اسلام این شهر به تدریج نضج گرفته و رفته رفته بزرگتر شده تاجایی که وسعت آن به حدود دویست هکتار هم رسیده، با گذشت زمان و به دلیل نا امنی منطقه و حمله غارتگران و دزدان علاوه از حصارهای رفیعی که دور قلعه دختر وقلعه اردشیر کشیده شده بود گرداگرد شهر نیز حصاری بلند کشیده شد.

مرتبط:   استان کرمان کجاست؟ نقشه، جمعیت، آب و هوا و مردم شناسی

ریشه نام کرمان

کرمان در گذشته نام‌های دیگری چون بوتیا، کجاران (بم)، کریمان، کرمانیا، کارمانا و گواشیر[۹] داشته‌است.

نام کرمان را در کتیبه‌های داریوش می‌توان دید. در آنجا کرمان نام ناحیه‌ای است که از آن چوب یاک برای کاخ‌های هخامنشی حمل می‌شود.

نوشته‌های یونانی هم آن را کرمان خوانده و مردم کرمان را تیره‌ای از پارسیان گفته‌اند. از ریشه کر (کر به اوستا و کری به سانسکریت) چندین واژهٔ سانسکریت در دست است و بر این مبنا چند فرض در رابطه با معنای واژهٔ کرمان در دست است:

در کتاب شاهنامه فردوسی در بخش پادشاهی اشکانیان از کرمان با نام کجاران (بم) یاد شده‌است و دلیل تغییر نام آن به کرمان اینگونه در بیتی آورده شده‌است:


«چو یک چند بگذشت بر هفتواد بر آواز آن کرم کرمان نهاد»

کرمن به معنی کار و کوشش و وظیفه و نیز کارکن و کوشا، کرمینه به معنی ماهر و استاد، کرمان بندا به معنی کاربنده یا وظیفه‌شناس و واژه‌های دیگر که از کرمان ساخته شده‌اند، همه معنی کار و کوشش را می‌رسانند و بنابراین کرمان به معنای سرزمین کوشش و کار است.

ریشهٔ دیگر کر که به اوستایی «کر» به سانسکریت «کری» تلفظ می‌شود و به معنی بریدن و کشتن و جنگیدن است و واژه‌های کارد، پیکار و کارزار نیز از آن است که بر این مبنا کرمان به معنای سرزمین جنگ و پیکار است.

فرض سوم این است که کرمان واژه‌ای اسطورهای است و از واژهٔ کریمان پدر نریمان گرفته شده‌است. چنان‌که در فرهنگ آنندراج می‌خوانیم: کریمان پدر نریمان آن شهر را به نام خود بنا نهاده. بر این مبنا باید فرض کرد که در اوستا و سانسکریت، کرمان به معنای کوشا، و نریمان به معنای مردانه باشد.

به باور فریدون جنیدی پژوهشگر زبان‌های باستانی و ایران‌شناس، واژهٔ کرمان از کِر به معنای کوه و مان (پسوند مکان) تشکیل شده و به معنای سرزمین کوهستانی است که با توجه به موقعیت کوهستانی شهر و استان کرمان بیش از دیگر فرضیه‌ها مقرون به واقعیت می‌نماید.[۱۴]

جمع بندی

در این مقاله از ایرانیجو به بررسی شهر کرمان پرداختیم.

4.7/5 - (6 امتیاز)

3 دیدگاه

  1. با سلام.ضمن تشکر از اطلاعات جالبتان.رسول هستم از بردسیر.برام جالب بود از قدیمیها هم شنیده بودم بردشیر یا همون بردسیر یا مشیز پایتخت ومرکز کرمان بوده.افتخار میکنیم به قدمت استان کرمان وکرمانی بودنمان با تشکر.

  2. باسلام واحترام.
    ضمن تشکر از کلیه کسانی که این اطلاعات زیبارا نشر کرده اند.
    کرمان باتوجه به قدمت وتاریخ وسیع این استان متاسفانه در کشور و جهان ناشناخته می باشد.
    کرمان بر خلاف افکار عمومی یک محل نسبتا خنک و نیم کوهستانی می باشد که دارای یک چهارم باغات کشور و بهشت معادن ایران که بیشترین تنوع سنگهای قیمتی دنیا را دارد.
    از طرفی بیشترین اثار تاریخی کشور و اولین تمدن تاریخ جهان،بزرگترین خشک گلی جهان(بم)،بزرگترین خانه خشتی جهان خانه حاج آقا علی رفسنجان،اولین درفش فلزی جهان در شهداد،بزگترین وزیباترین کویر دنیا(شهداد) و ….این بسی جای افتخاراست برای ایران ،اما چه خوب که مردم کشورم تاریخ ایران وکرمان را به خوبی بشناسن و به ایرانی بودن خود افتخار کنن.
    رضاخدادادی.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا