بیوگرافی حسن پورشیرازی با تولد 10 اسفند 1336 در شیراز آغاز می‌شود؛ هنرمندی که از تئاتر دهه 60 تا جوایز بین‌المللی در سال‌های 1388 و 1400 مسیر درخشانی را طی کرده است. در ایرانیجو زندگی هنری، فیلم‌شناسی، سریال‌ها، جوایز و زندگی شخصی او را مرور می‌کنیم تا تصویری جامع و دقیق از کارنامه این بازیگر و کارگردان محبوب ارائه شود.
معرفی: حسن پورشیرازی کیست؟
حسن پورشیرازی بازیگر و کارگردان سینما و تلویزیون است که با داشتن مدرک لیسانس تئاتر در رشته بازیگری و کارگردانی، به یکی از چهره‌های پرکار و معتبر هنر ایران تبدیل شده است. او علاوه بر بازیگری، تجربه برنامه‌ریزی و دستیاری کارگردان را هم در کارنامه دارد و برای بازی در فیلم‌ها و سریال‌های پرمخاطب، بارها مورد توجه منتقدان و تماشاگران قرار گرفته است. حضور مؤثر او در آثار شاخصی همچون نرگس، مختارنامه، زیر آسمان شهر، تنهایی لیلا، کیمیا و فیلم‌های مطرحی مانند مهمان مامان، سگ‌کشی، سنتوری، قسم و پیرپسر، از او چهره‌ای همه‌فن‌حریف ساخته است.
کودکی، زادگاه و تحصیلات
در سال 1336 حسن پورشیرازی در شهر شیراز به دنیا آمد و از همان جوانی به نمایش و بازیگری علاقه‌مند شد. این علاقه او را به سمت تحصیل دانشگاهی کشاند و در نهایت مدرک کارشناسی تئاتر با گرایش بازیگری و کارگردانی را دریافت کرد. او فعالیت جدی خود را ابتدا در تئاتر شیراز آغاز کرد و پس از مدتی برای ادامه مسیر حرفه‌ای، راهی تهران شد تا فرصت‌های تازه‌تری برای رشد و تجربه به دست آورد.
آغاز مسیر بازیگری در قاب تصویر
ورود پورشیرازی به تلویزیون در سال 1362 و در 26 سالگی با مجموعه «یک و دو، همه با هم» رقم خورد؛ تجربه‌ای که به‌نوعی نقطه عطفی در مسیر هنری او بود.
تنها یک سال بعد، با فیلم «صف» به کارگردانی علی‌اصغر عسگریان (1363) قدم به سینما گذاشت و خیلی زود نشانه‌های جدیت و پشتکار خود را با یادگیری سایر جنبه‌های تولید نشان داد؛ چنان‌که در «بازی بزرگان» (1369) به کارگردانی کامبوزیا پرتوی، علاوه بر حضور، به عنوان برنامه‌ریز و دستیار کارگردان نیز فعالیت کرد.
تجربه‌های تئاتر، تلویزیون و عروسک‌گردانی
پورشیرازی کار خود را با تئاتر آغاز کرد و سپس در تلویزیون و سینما تثبیت شد، اما وجه کمتر شناخته‌شده‌ای از او به عروسک‌گردانی بازمی‌گردد.
او در برنامه‌های محبوب کودک و نوجوان از جمله «خونه مادربزرگه»، «مدرسه موش‌ها»، «عطر و گلاب بپاشید» و «کلاه قرمزی و پسرخاله» عروسک‌گردانی کرده و با شخصیت‌های محبوبی چون «هاپوکومار» شناخته می‌شود. همچنین بنابر روایت‌ها، در سری دوم «چاق و لاغر» به همراه مهدی وثوق به عنوان عروسک‌گردان و گوینده همکاری داشته است. این تجربه‌ها نشان می‌دهد که او هنر بازیگری را در لایه‌های مختلف و از پشت صحنه تا جلوی دوربین تجربه کرده است.
نقش‌های نقطه‌عطف در سینما و تلویزیون
یکی از ماندگارترین نقش‌آفرینی‌های پورشیرازی، نقش «محمود شوکت» در سریال «نرگس» (1385) است؛ شخصیتی منفی که به‌واسطه بازی دقیق و تاثیرگذار او، در ذهن مخاطبان ماند. بازتاب گسترده این سریال تا مدتی به بحث‌های اجتماعی و روان‌شناختی نیز دامن زد. او در آثار تاریخی هم حضور چشمگیری داشته و با ایفای نقش «بهرام رنگرز» در «مختارنامه» تجربه متفاوتی را رقم زد.
در عرصه طنز، حضور او در «زیر آسمان شهر» (سری سوم) با نقش «جلال تابنده» از تجربه‌های جذاب کارنامه‌اش است. همچنین درام‌های پرمخاطبی مانند «تنهایی لیلا»، «کیمیا» و «برادر» نیز از دیگر نقاط قوت کارنامه تلویزیونی او به شمار می‌آیند. در سینما نیز با فیلم‌هایی چون «مهمان مامان»، «سگ‌کشی»، «سنتوری»، «قسم»، «کشتارگاه»، «آخرین داستان»، «به امید دیدار» و «پیرپسر» با طیف متنوعی از نقش‌ها خوش درخشیده است.
فیلم‌شناسی و سریال‌ها
کارنامه تصویری حسن پورشیرازی گسترده و متنوع است. در ادامه، گزیده‌ای از آثار شاخص سینمایی و تلویزیونی او ارائه می‌شود.
فیلم‌های سینمایی منتخب
- صف (1363) به کارگردانی علی‌اصغر عسگریان
- بازی بزرگان (1369) به کارگردانی کامبوزیا پرتوی (همکاری به عنوان برنامه‌ریز و دستیار کارگردان)
- بوی پیراهن یوسف (1374) به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا
- بازی‌های پنهان (1374) به کارگردانی کریم هاتفی‌نیا
- سگ‌کشی (1379) به کارگردانی بهرام بیضایی
- مسافر ری (1379) به کارگردانی داود میرباقری
- مهمان مامان (1382) به کارگردانی داریوش مهرجویی
- عروسک فرنگی (1384) به کارگردانی فرهاد صبا
- به‌آهستگی (1384) به کارگردانی مازیار میری
- نیوه‌مانگ (1385) به کارگردانی بهمن قبادی
- سنتوری (1385) به کارگردانی داریوش مهرجویی
- مردی که گیلاس‌هایش را خورد (1387) به کارگردانی پیمان حقانی
- تاکسی نارنجی (1387) به کارگردانی ابراهیم وحیدزاده
- آقای هفت رنگ (1387) به کارگردانی شهرام شاه‌حسینی
- روز رستاخیز (نقش عمر سعد) اکران جشنواره‌ای 1391؛ اکران آنلاین 1400 به کارگردانی احمدرضا درویش
- به امید دیدار (1390) به کارگردانی محمد رسول‌اف
- چه خوبه که برگشتی (1391) به کارگردانی داریوش مهرجویی
- گنجشکک اشی‌مشی (1392) به کارگردانی مسعود کرامتی
- آخرین داستان (1396) به کارگردانی اشکان رهگذر
- شاید عشق نبود (1396) به کارگردانی سعید ابراهیمی‌فر
- قسم (1397) به کارگردانی محسن تنابنده
- کشتارگاه (1398) به کارگردانی عباس امینی
- پیتوک (1398) به کارگردانی سیدمجید صالحی
- اتاق تاریک (1398) به کارگردانی محمدحسین مهدویان
- خط فرضی (1399) به کارگردانی فرنوش صمدی
- پیرپسر (1400) به کارگردانی اکتای براهنی
- حدود ۸ صبح (ذکر شده در کارنامه هم‌زمان با همکاری‌های سینمایی)
سریال‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی منتخب
- یک و دو، همه با هم (1362)
- شهر کارستان (1362–1363)
- اندر لطائف روزگار (1364)
- زاغچه کنجکاو (1364)
- بهار، بهار (1365)
- عطر و گلاب بپاشید (1367)
- راز (1368)
- چاق و لاغر (1368) و «چاق و لاغر و مأمور سوم» (1369)
- آرایشگاه زیبا (1369)
- سَمَندون (1374)
- پنجره‌های شادی (1375) و «فروشگاه» (1375)
- گالری ۹ (1376)، «چشم به راه» (1377)، «پزشکان» (1377)
- عید آن سال‌ها (1377–1378)
- مسافر ری (1379) و «روزهای رادیو» (1379)
- سفر سبز (1380–1381) و «زیر آسمان شهر» (1381)
- بانویی دیگر (1382)، «بانکی‌ها» (1382)، «دیوانه در شهر» (1382)
- دوباره زندگی (1383)
- زیرزمین (1385)، «نرگس» (1385)، «روز رفتن» (1385)، «من نه منم» (1385)، «ریحانه» (1385)
- نردبام آسمان (1388)
- مختارنامه (1383–1388)
- فرات (1390)، «لبه آتش» (1390)
- راستش را بگو (1391)
- آسمان من (1392–1394)، «تنهایی لیلا» (1392–1394)، «کیمیا» (1392–1394)
- برادر (1395)
- لژیونر (1396)، «سفر در خانه» (1396)
- سامو بندری (1397)
- برادرجان (1397–1398)
- باخانمان (1399)
- دیو و ماه پیشونی (1401)؛ همچنین حضور در سریال «سیاه‌چاله» ذکر شده است
تله‌فیلم‌ها و آثار تلویزیونی ویژه
- آسانسور (1364)
- داشتن (1384)
- هما (1386)
- ماه منیر (1387)
- دوپهلو (1388)
- تنهایی رود (1388)
- فریدون مهربان است (1388)
- حق‌السکوت (1389)
جوایز و افتخارات
پورشیرازی در کنار محبوبیت عمومی، موفق به کسب جوایز معتبر داخلی و خارجی نیز شده است. در ششمین جشنواره فیلم دبی (1388) برای بازی در «کشتزارهای سپید» جایزه ویژه هیئت داوران را دریافت کرد.
او پیش‌تر در جشن دنیای تصویر (1386) برای بازی در سریال «نرگس» عنوان بهترین بازیگر مرد تلویزیون را به دست آورده بود. همچنین برای بازی در «پیرپسر» (1400) برنده جایزه بهترین بازیگر مرد از جشنواره بین‌المللی ترانسیلوانیا شد.
| سال | جایزه/رویداد | اثر | عنوان دریافت‌شده |
| 1386 | جشن دنیای تصویر | سریال نرگس | بهترین بازیگر مرد تلویزیون |
| 1388 | ششمین جشنواره فیلم دبی | کشتزارهای سپید | جایزه ویژه هیئت داوران (بهترین بازیگر) |
| 1400 | جشنواره بین‌المللی ترانسیلوانیا | پیرپسر | بهترین بازیگر مرد |
زندگی شخصی: خانواده و رابطه‌ها
حسن پورشیرازی سال‌ها پیش با مهناز افضلی ازدواج کرد. مهناز افضلی متولد 1342 در قصر شیرین است، مدرک کارشناسی هنر از دانشگاه تهران دارد و دوره‌های بازیگری را در مدرسه هنرپیشگی آناهیتا گذرانده است. او بازیگری را از سال 1357 آغاز کرد و در سینما با «گزارش یک قتل» (1365) به کارگردانی محمدعلی نجفی مطرح شد. این زوج در سال 1368 در سریال «راز» نیز همکار بودند.
ثمره این ازدواج دو فرزند به نامهای آرین و آیدا است. درباره مسیر هنری فرزندان نیز اشاره شده که آرین به حوزه عکاسی علاقه‌مند است. پیوند خانوادگی و هنری این زوج، نمود جالبی از استمرار و هم‌افزایی هنری در سینما و تلویزیون ایران به شمار می‌رود.
ناگفته‌ها و پشت صحنه
پورشیرازی علاوه بر بازیگری، در برخی پروژه‌ها به عنوان برنامه‌ریز و دستیار کارگردان نیز فعالیت کرده است که نمونه شاخص آن همکاری با کامبوزیا پرتوی در «بازی بزرگان» (1369) است. سابقه عروسک‌گردانی او در برنامه‌های محبوب کودک و نوجوان از نکات کمتر گفته‌شده کارنامه‌اش محسوب می‌شود و به شناخت عمیق‌تر او از بازیگری و بدن عروسک/بازیگر کمک کرده است.
در سال 1400، با انتشار تصاویری از حضور او در بیمارستان، شایعاتی درباره وضعیت جسمانی‌اش مطرح شد؛ اما خود او با ذکر شکستگی پا و سپری شدن دوران نقاهت، این گمانه‌زنی‌ها را تکذیب کرد. بازگشت سریع او به صحنه و تصویر، نشان‌دهنده جدیت و استمرارش در حرفه است.
از دیگر نکات قابل توجه کارنامه‌اش، حضور در فیلم «پیرپسر» است که با استقبال منتقدان و مخاطبان همراه شد و بسیاری از تحلیلگران آن را یکی از نقش‌آفرینی‌های برجسته او دانستند. همچنین در کارنامه اخیر او به «زن و بچه» نیز اشاره شده است. در تلویزیون، فهرست متنوعی از تله‌فیلم‌ها مانند «ماه منیر»، «فریدون مهربان است»، «دوپهلو» و «حق‌السکوت» ابعاد دیگری از توانایی‌های او را به نمایش گذاشته‌اند.
سوالات متداول
همسر حسن پورشیرازی کیست؟
مهناز افضلی؛ متولد 1342 در قصر شیرین، دارای مدرک کارشناسی هنر از دانشگاه تهران، آموزش‌دیده مدرسه هنرپیشگی آناهیتا و بازیگر/کارگردان که از سال 1357 فعالیت هنری را آغاز کرده است.
حسن پورشیرازی در سریال مختارنامه چه نقشی داشت؟
او در «مختارنامه» نقش «بهرام رنگرز» را ایفا کرد و گریم و هنرنمایی‌اش مورد توجه مخاطبان قرار گرفت.
جوایز مهم حسن پورشیرازی کدام‌اند؟
بهترین بازیگر مرد از جشنواره ترانسیلوانیا برای «پیرپسر» (1400)، جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره فیلم دبی برای «کشتزارهای سپید» (1388) و بهترین بازیگر مرد تلویزیون در جشن دنیای تصویر برای «نرگس» (1386).
فرزندان حسن پورشیرازی چه نام دارند؟
دو فرزند به نامهای آرین و آیدا.
جمع‌بندی: تأثیر حسن پورشیرازی بر سینمای ایران
ترکیب تحصیلات دانشگاهی در تئاتر، تجربه میدانی از تئاتر شیراز تا تلویزیون تهران، عروسک‌گردانی در برنامه‌های محبوب و نقش‌آفرینی در ژانرهای متنوع، از پورشیرازی بازیگری ساخته که هم در آثار جدی و تاریخی و هم در کمدی‌های پرمخاطب می‌درخشد. جوایز داخلی و بین‌المللی، نشان داده‌اند که این توانمندی‌ها در سطح حرفه‌ای نیز به رسمیت شناخته شده است. اگر بخواهیم برآیند کارنامه او را در یک جمله خلاصه کنیم، باید گفت: حسن پورشیرازی نمونه‌ای روشن از هنرمندی است که با پیوستگی، یادگیری مداوم و انعطاف‌پذیری، به یکی از چهره‌های اثرگذار سینما و تلویزیون ایران بدل شده است.
