بیمه تامین اجتماعی چیست؟ انواع آن کدامند و شامل چه خدماتی است؟

بیمه تامین اجتماعی یکی از انواع بیمه‌هاست، که برای حمایت از قشر وسیع کارگران و بازنشستگان در ایران ایجاد شده است. این بیمه برای خاتمه بخشیدن به دغدغه‌های کارگران و کارمندان در زمینه خدمات سلامت و بازنشستگی بسیار ضروری است. در این مقاله از ایرانیجو قصد داریم شما را با انواع این بیمه، فواید و لیست خدمات آن آشنا کنیم. اگر شما نیز جویای کسب اطلاعات بیشتری در این زمینه هستید، خواندن این مطالب می‌تواند برای شما مفید باشد.

بیمه تامین اجتماعی چیست؟

بیمه تامین اجتماعی برای حمایت از کارگران و کارمندان دولت ایجاد شده است. اما افرادی که در شغل های آزاد نیز فعالیت می کنند، می توانند به صورت خویش فرما از خدمات این بیمه بهره مند شوند.

با قرار گرفتن نام اشخاص در لیست بیمه شدگان تامین اجتماعی، آن ها می توانند از خدمات درمانی و مستمری بازنشستگی برخوردار شوند. تمامی کارفرمایان موظفند که کارگران و کارمندان خود را تحت پوشش این بیمه درآورند.

تاریخچه بیمه تامین اجتماعی در ایران

برای اولین بار جرقه حمایت از کارگران و تصویب مفهومی به نام بازنشستگی، در سال 1301 همزمان با احداث راه آهن زده شد. بعد از تصویب این قانون در خصوص کار و ایجاد صندوق بهداشت و تعاون، کارفرمایان به رعایت قوانین بیمه کارگران مکلف شدند.

با تکامل یافتن این قوانین در سال 1331 ، سازمان تامین اجتماعی به عنوان یک سازمان حمایت‌گر در زمینه بیمه خدمات درمانی، بازنشستگی و بیکاری و مواردی از این قبیل تاسیس شد.

این نوع از بیمه تا به امروز توانسته است، در حدود 42 میلیون نفر را در قالب بیمه‌های اجباری و خویش فرما تحت پوشش خود در آورد. شرط قرار گرفتن در پوشش این بیمه، رعایت قوانین تصویب شده توسط سازمان تامین اجتماعی است.

این سازمان که سبب ایجاد امنیت شغلی برای تعداد زیادی از افراد جامعه شده است، در سال 1358 فعالیت خود را به گونه ای که امروز شاهد آن هستیم آغاز کرد.

نحوه حمایت سازمان تامین اجتماعی از کارگران، با استانداردهای سازمان‌های بین المللی مطابقت دارد. این سازمان در ابتدا فعالیت خود را با رعایت سه اصل زیر آغاز کرد.

1. تعیین مستمری برای افرادی که در اثر حادثه دچار از کار افتادگی می‌شوند.
2. حمایت از خانواده کارگران بعد از فوت آن‌ها
3. تامین حقوق برای افرادی که بعد از بازنشستگی توانایی فعالیت را از دست می دهند.

تصویب طرح تشکیل صندوق احتیاط کارگران راه آهن، اولین اقدام این سازمان در سال 1309 بود. در سال 1355 تغییراتی در خصوص نحوه کار این سازمان رخ داد، که منجر به انتقال تعهدات و امکانات درمانی آن به سازمان بهزیستی شد.

مجددا این سازمان در سال 1358 با نام سابق خود احیا شده و شروع به حمایت از حقوق بیمه شدگان در برابر بیکاری، از کار افتادگی و بازنشستگی کرد.

بیمه تامین اجتماعی چه فایده ای دارد؟

هر فردی که تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار می گیرد و به این سازمان حق بیمه پرداخت می کند، می تواند از مزایای زیادی برخوردار شود.

از مهمترین فوایدی که بیمه تامین اجتماعی برای شخص بیمه شده دارد، پرداخت مستمری بازنشستگی است. تمامی بیمه شدگان و افرادی که تحت سرپرستی آن ها هستند، می توانند از خدمات بیمه درمانی استفاده کنند. 

بیمه تامین اجتماعی می تواند پشتیبان خوبی برای شخص بیمه شده و خانواده وی باشد. در صورتی که فرد بیمه شده فوت شود، خانواده وی می توانند از تمامی مزایای بیمه استفاده کنند.

لیست خدمات بیمه تامین اجتماعی

ساز و کارهای سازمان تامین اجتماعی بر اساس قوانین تامین اجتماعی بوده و  استانداردهای سازمان بین المللی کار را تحت پوشش قرار می دهد. برخی از خدماتی که این سازمان به بیمه شدگان ارائه می دهد، شامل موارد زیر است:

• پرداخت عیدی و حقوق بازنشستگان
• پرداخت مستمری در زمان از کارافتادگی
• پوشش هزینه‌های درمان
• پرداخت هزینه‌های مراسم کفن و دفن 
• جبران دستمزد دوران بارداری
• پرداخت کمک هزینه ازدواج
• مقرری بیمه بیکاری
• حمایت در برابر حوادث
• غرامت دستمزد ایام بیماری
• پرداخت هزینه وسایل کمک پزشکی
• مستمری بازماندگان
• غرامت نقص عضو

انواع بیمه تامین اجتماعی

بیمه تامین اجتماعی دارای انواع مختلفی است که در ادامه به آنها می پردازیم:

1. بیمه اجباری
2. بیمه خویش فرما یا اختیاری
3. بیمه بیکاری
4. بیمه زنان خانه دار
5. بیمه بازنشستگی
6. بیمه دانشجویی
7. بیمه تامین اجتماعی برای اتباع خارجی

در ادامه به بررسی هر یک از این بیمه ها می پردازیم.

بیمه اجباری

هدف از این نوع بیمه تحت پوشش قرار دادن تمامی افراد شاغل جامعه بوده و توسط کارفرمایان به صورت اجباری انجام می شود. در صورتی که مدیریت یک مجموعه پرسنل خود را بیمه نکند، علاوه بر پرداخت جریمه متحمل عواقب سنگینی خواهد شد.

23 درصد از حق بیمه اجباری سهم کارفرما بوده و 3 درصد از آن را نیز کارگر پرداخت خواهد کرد.

بیمه خویش فرما یا اختیاری

در صورتی که افراد در شغل های آزاد فعالیت می کنند، می توانند به شکل انفرادی خود را تحت پوشش بیمه قرار دهند. با پرداخت حق بیمه اختیاری اشخاص می توانند، از خدمات این سازمان استفاده کنند.

برای استفاده از این بیمه لازم است که شرایط زیر را دارا باشید.

1. سن شما حداقل 18 سال و حداکثر 50 سال باشد.
2. حداقل 30 روز سابقه پرداخت حق بیمه را داشته باشید.
3. شخص متقاضی نباید در هیچ ارگانی مشغول بکار بوده و تحت پوشش بیمه باشد.
4. در صورتی که فرد دارای 10 سال سابقه باشد، شرایط سنی وجود ندارد.

مدارکی که جهت ثبت نام بیمه اختیاری لازم است شامل موارد زیر می شود:

• شناسنامه و کارت ملی
• تکمیل فرم های مرتبط و احراز هویت
• چند قطعه عکس پرسنلی
• همراه داشتن کارت پایان خدمت برای آقایان

بیمه بیکاری

گاهی به علت بروز حوادث غیر مترقبه و یا تعدیل نیرو از طرف کارفرما، اشخاص از کار بیکار می شوند. در این صورت افراد واجد شرایط بیمه بیکاری شده، که زیر مجموعه بیمه اجباری است.

 این نوع بیمه شامل حال استفاده کنندگان از بیمه اختیاری نمی شود. برای استفاده از بیمه بیکاری لازم است که مدارک زیر را تهیه کنید:

•  اصل مدرک تحصیلی و کپی آن
• چند قطعه عکس
• اصل شناسنامه و کپی از تمام صفحات آن
• نامه مربوط به عدم نیاز کارفرما
• اصل و کپی قرارداد مربوط به سال آخر کار

بیمه زنان خانه دار

این نوع از بیمه برای زنان خانه داری است که در هیچ ارگانی مشغول به کار نیستند، اما کل روز را مشغول فعالیت در منزل هستند.

با استفاده از بیمه زنان خانه دار، این قشر از جامعه می توانند از خدماتی مانند بیمه درمانی، از کار افتادگی و بازنشستگی برخوردار شوند.

بیمه بازنشستگی

بیمه بازنشستگی به افرادی تعلق خواهد گرفت، که دارای 30 سال سابقه کار باشند. سن بازنشستگی در آقایان 60 سال و در خانم ها 55 سال است.

بیمه دانشجویی

بیمه دانشجویی زیر مجموعه مشاغل آزاد است و برای دانشجویانی است که قصد دارند برای خود سابقه بیمه ایجاد کنند. این افراد می توانند در صورت تمایل از پوشش بیمه پدر و مادر خارج شده و از بیمه دانشجویی استفاده کنند.

بیمه تامین اجتماعی برای اتباع خارجی

طبق ماده 5  قانون تامین اجتماعی تمامی اتباع خارجی که از سازمان کار و تامین اجتماعی مجوز دارند، می توانند از بیمه تامین اجتماعی استفاده کنند.

البته افرادی که در کشور خودشان بیمه شده باشند، نیازی به بیمه اجباری ندارند. بیمه زنان خانه دار تامین اجتماعی در صورت دریافت مجوز، شامل خانم های اتباع خارجی نیز می شود.

سازمان تامین اجتماعی برای کاربران خود یک سامانه آنلاین را طراحی کرده است، تا بتوانند از سوابق بیمه خود با استفاده از کد ملی استعلام بگیرند.

جمع بندی

بیمه تامین اجتماعی نوعی پوشش بیمه ای است که زیر نظر سازمان تامین اجتماعی ارائه میگردد و شروع آن به سال 1331 باز میگردد. این نوع بیمه شامل بیمه اجباری، اختیاری، خویش فرما، زنان خانه دار و انواع دیگر است که به بررسی آنها پرداختیم.