شهر ری : بررسی کامل و جامع منطقه شهرری،شهرری کجاست؟

شهر ری یا راگا یکی از قدیمی ترین شهرهای جهان است. تاریخ پدیدآمدن آن به زمان آریایی ها برمی گردد ، خیلی از ما نام شهر ری را شنیده ایم اما آشنایی چندانی با آن نداریم ، در ادامه به بررسی کامل این منطقه از تهران میپردازیم.

شهر ری کجاست ؟ شهر ری منطقه چند است؟

شهر ری در منطقه 20 تهران قرار دارد، و یکی از جنوبی ترین مناطق تهران می باشد. شهر ری یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران و جهان است که تاریخ پدید آمدن آن به زمان اقوام آریایی می رسد که از کلیه شهرهای ماد وسیع تر بود.

این منطقه قطب توسعه توریسم مذهبی استان تهران به شمار می ‌رود. از ويژگی های دیگر منطقه می ‌توان به همجواری با کوه بی‌بی شهربانو و حريم جنوبی شهر تهران، دسترسی مناسب با توجه به عبور کمربندی تهران (آزادگان) از شمال منطقه و نيز وجود ايستگاه‌ های فعال مترو و امکان ارتباط سريع با تهران اشاره کرد.

منبع 1

در لغت، ری به معنی شهر سلطنتی است. ساکنین و اهالی ری نام آن را رازی میشناسند.

در دوره سلجوقیان و همینطور در زمان سلطنت زیاریان ، شهر ری بعنوان پایتخت ایران بوده است .

لوکیشن شهر ری در نقشه گوگل مپ :

اسامی مختلف شهر ری در گذر زمان :

این شهر در طول تاریخ نام های مختلفی داشته است که عبارتند از :

• راکس،
• راگز،
• رغه،
• ارشکیه،
• رام اردشیر،
• ام البلاد ،
• ری شهر ،
• شهر البلاد
• و محمدیه .

با توجه به نوشته های اوستا ، شهر ری 13 امین شهر ساخته شده در جهان است. سکونت مردم در این شهر به 8هزار سال پیش از میلاد برمی گردد.

در دوران ایران باستان و دوران پیش از اسلام نیز شهر ری یکی از شهرهای مهم ایران بوده است اما هیچوقت بعنوان پایتخت در نظر گرفته نشده است.

نقل است از شخصی با نام ابن حوقل، شهر ری بعد از بغداد یکی از شهرهای آباد شرق است. هرچند نیشابورهم از وسعت بیشتر و بزرگتری برخوردار بود.

مسیر رسیدن به شهر ری : فاصله شهر ری از ترمینال جنوب 17 کیلومتر و 7 دقیقه می باشد.

پیشینه شهر ری : تاریخچه شهر ری

شخصی با نام رابرت کرپرتر که سیاحی انگلیسی بود به پیروی از مولف کتاب آثار البلاد نقل می کند: ایرانیان بنای این شهررا به شخصی با نام هوشنگ پسر ارشد کیومرث نسبت میدهند.

درکتاب نزهه القلوب، آمده است که ری را “شیث” بن آدم بنا کرده است.

در البلدان ابن فقیه، آمده است که ساخت شهرری به احفاد «بیلان ابن اصبهان بن فلوج بن سام بن نوح» برمی گردد.

نویسننده کتاب هفت اقلیم نوشته است : برای بنای شهرری اختلافات زیادی وجود داشته است برخی براین باورند که شهر ری را «راز بن اصفهان بن فلوح» ساخته است و بعضی دیگر می گویند «راز بن خراسان» بنا کرده است.

برخی دیگر نقل می کنند شخصی با نام هوشنگ پسر کیومرث پادشاه افسانه ایی ایران ری را بنا کرده است.

اشخاصی دیگر هم روایت کرده اند که پسر سیاوش یعنی کیخسرو افرادی دیگر پسر یزدگرد، پیروز را می شناسند.

اشخاصی دیگر روایت می کنند ری به دست فرزندان نوح یا «ری بن بیلان بن اصفهان بن فلوخ» ساخته شده است.

ابوالقاسم فردوسی در شاهنامه ، ساخت شهر ری را به پیروز پسر یزدگرد ساسانی نسبت داده است .منبع

آب و هوای شهرری

هوای شهر ری معتدل و خشک است. حداکثر درجه حرارت در فصل تابستان 42 درجه سانتیگراد و حداقل دما در زمستان -9 درجه سانتیگراد زیر صفر است.

میزان باران سالیانه شهر ری به صورت متوسطه 250 میلی متر است.

در نزهت القلوب حمدالله مستوفی است: که ری به دلیل بسته بودن شمال آن دارای آب و هوای متعفن و ناگوارنده است و عقرب قتال در آن بسیار دیده میشده است.

در شعری دیگر از خاقانی شروانی در زمان سکونت در قرن ششم آمده است که از آب و هوای این شهر به بدی یاد کرده اند.

روستاها و دهستان های شهر ری

دولت آباد قیصریه یکی از روستاهای کوچک جنب شیر و خورشید و ولی آباد، قلعه نو، بهشتی، آب اندرومان ، تبایین، تقی آباد در پارک طراوت ، عمادآور، خیرآباد که از روستاهی شهرری بشمار می رفت.

کوه ها و ناهمواری های شهرری

• کوه بی بی شهربانو
• کوه آراد
• کوه مره
• کوه کورابلاغ
• رودخانه کرج
• رودخانه جاجرود
• رود شور فشاپویه

پوشش گیاهی شهرری

شهرستان ری به علت آب وهوای نیمه صحرایی داری جنگل طبیعی نیست اما جنگل دست کاشت آن وسعتی بالغ بر 387 هکتار دارد. به لحاظ مرتع نسبتا غنی که دارد که در میان 12 شهرستان استان تهران و بعد ا زفیروزکوه، ساوجبلاغ و دماوند با وسعتی بالغ بر 166200 هکتار رتبه چهارم را ازعان خود کرده است.این منطقه دارای گیاهان دارویی بسیاری مانند خاکشیر ، گل گاوزبان، کاسنی، کرچک و پونه است.

آثار تاریخی شهرری

شهرری تنها منطقه باستانی استان تهران است که دارای ثار تاریخی بسیار زیادی است که به قطب توسعه تورسیم مذهبی تهران تبدیل شده است.جاذبه های تاریخی این شهر دارای قدمت بسیار زیادی هستند مانند باروی برین که به سده های پیش از میلاد تعلق دارد. برخی از آثار مهم و تاریخی شهرری اعم از:

• تپه میل(آتشکده بهرام)
• چشمه علی
• باروی ری
• دژ رشکان
• استدوان گبرها

کتیبه ها و نقوش برجسته شکارشیر فتحعلیشاه قاجار : کوهی است که چشمه علی از پای آن جاری می شود و به کوه سرسره معروف است. تصویری برجسته از زمان ساسانیان بر بدنه آن کنده کاری شده است که پادشاه ساسانی را سوار براسب و نیزه ای در دست نشان داده است.

اما فتحعلی شاه در سال 1248 ه.ق آن را محو کرد و صورت خود را بجای آن قرار دارد.این نقش برجسته ها سال ها پیش به وسیله کارخانه سیمان ری به خاطر استخراج سنگ معدن و تولید سیمان تخریب شد که تاریخ دقیق تخریب آن به صورت دقیق مشخص نیست.

نقشه هوایی شهر ری : نقشه ماهواره ای شهرری تهران

آثار تاریخی ری پس از اسلام

• بازار ری
• کاروانسرای شاه عباسی
• برج طغرل
• کوه نقاه خانه
• زندان هارون
• گنبد امیر اینانج
• کارونسرای کنارگرد
• قلعه گبریقلعه کاسنی ری

امکان مذهبی شهرری

شهرری بیشتر از اینکه به عنوان یک شهر تاریخی شهرت داشته باشد به عنوان شهر مذهبی شناخته می شود. آرامگاه های بسیاری از امامان شیعیان در این شهر قرار دارد.

آرامگاه شاه عبدالعظیم یکی از مهم ترین امکان مذهبی این شهر به شمار می رود. علاوه براین آرامگاه های متعددی دیگری نیز وجود دارد که عبارت است از:

• آرامگاه زکریایی رازی(فیروزآباد)
• آرامگا رضاشاه پهلوی
• آرامگاه ابن بابویه
• آرامگاه بی بی زبیده
• آرامگاه بی بی شهربانو
• آرامگاه جوانمرد قصاب
• آرامگاه امامزاده عبدالله
• آرامگاه امامزاده حمزه
• آرامگاه امامزاده ابوالحسن
• آرامگاه امامزاده طاهر
• آرامگاه امامزاده هادی
• آرامگاه امامزاده شعیب
• آرامگاه امامزاده رضا خ خ
• قرآئت خانه و آرامگاه خانوادگی لرزاده
• مسجد فیروزآبادی (آرامگاه آیت الله فیروزآبادی و جلال آل احمد)
• مسجد افضلیه (آرمگاه آقای افضلیه)
• آرامگاه جلال آل احمد
• آرامگاه علامه علی اکبر دهخدا
• آرامگاه غلامرضا تختی
• آرامگاه میرزاده عشقی
• آرامگاه مرشد چلویی
• آرامگاه میرزا ابوالحسن جلوه

بازارهای شهرری

• بازار باب الجبل
• باب سین
• باب هشام
• بلیان
• چهارسوق (چهاربازار)
• بازار دهک نو
• بازار روده
• بازار ساربانان
• بازار نرمه (رسته نرمه)
• بازار نصرآباد

دسترسی های شهرری

شهرری در مسیر راه آهن تهران – مشهد و تهران- بندرترکمن قرار دارد سایر مسیرهای این منطقه عبارت است از :

• اتوبان و جاده به سوی جنوب غربی که از سمت دریاچه قم می گذرد و 130 کیلومتر از شهرری تا قم فاصله دارد.
• اتوبان از سمت جنوب شرقی و از سمت بزرگراه به درازای 40 کیلومتر که به شهر ورامین وصل می شود.
• بزرگراه تهران-قم
• اتوبان آزادگان اتصال شرق و غرب تهران
• راه های روستایی که به شهر ختم می شوند
• اتوبان امام علی
• اتوبان شهید رجایی
• اتوبان شهید هاشمی
• اتصال اتوبان نواب و چمرات تا شمیران

مراکز آموزشی شهرری

• دانشگاه پیام نور مرکز شهرری
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام
• فرهنگسرای ولا

مراکز تفریحی شهرری

• بوستان کمیل
• بوستان ایثار
• بوستان مهر
• بوستان مهران
• بوستان دولتی
• بوستان ماهور
• بوستان دانش
• پردیس سینمایی راگا
• جشنوار فجر

مراکز درمانی شهرری

• بیمارستان هفت تیر
• بیمارستان فیروزآبادی

سکونت در محله شهرری

در محله شهرری در کلیه مناطق سکونت یکسان نیست و در برخی از آن ها شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متفاوت است. به همین دلیل برای سکونت در شهرری با گزینه های متفاوتی روبه رو می شوید که برخی از آن ها گران و برخی ارزان هستندو مناطق گران مانند محله های سرتخت، استخر، اقدسیه و دیلمان اشاره کرد.

نام شهرری در متون پیش از اسلام

نام شهر ری در کتیبه های هخامنشی و همچنین کتب یونانی به این صورت آمده است که عبارت است از:

• رگ آ (Rega)،رغه (Rege)،
• در زمان سلوکیان به آن آریا(Erya)، ارویا (Eroya)،
• در زمان اشکانیان به آن «آرشکیا»،

در دوران قبل از اسلام شهر ری بزرگ ترین مرکز دینی زرتشتیان بود و توسط مدیران موبد ، شکلی از حکومتی دینی مانند واتیکان در آن شکل گرفته بود.

به صورت کلی ری در زمان مادها و هخامنشیان و یا پیش از آن شهر مقدسی محسوب میشد.

به دلیل قرارگیری این شهر در مسیر جاده ابریشم که به سمت همدان می رفت، علاوه براینکه جنبه مذهبی داشت، اهمیت بازرگانی این شهر را بالا برده بود.

به همین علت بود که مردم ری معمولا بازرگان و تاجرپیشه بودند.

با ورود آریایی ها در هزاره دوم قبل از میلاد به ری ، و قرار گیری شعبه ایی از آن ها در مسیر حرکت به شمال و غرب از خود آثاری به جای گذاشتند که شواهد به دست آمده به صورت کوره های سفال پزی در کهریزک و همچنین در سال 1373 در تپه معمورین واقع در فرودگاه بین المللی امام خمینی است.

بعد از ورود آریایی ها مهم ترین قوم در بین آن ها ماده ها و پارس ها بودند که بعد از تلفیقی که بین آن ها صورت گرفت ماده با بومیانی که قبل از آن در این سرزمین زندگی می کردند این منطقه را بخش بندی کردند در این تقسیم بندی ماده ها به رماد رازی یا راگا ، راگس که در جنوب تهران بود قرار گرفت.

پس از پیروزی کوروش در سال (550ق م) برجد خود آژدهاک پایه های نخستین امپراتوری بزرگ جهان بنا شد که به مدت دو قرن دوام داشت.

این امپراتوری با توجه به سرزمین های که در محدوده حکومت ماد از سمت شرق تا سند، غرب تا آسیای کوچک را درخود جای داده بود.

تقسیم بندی های داخلی تغییرات زیادی را به خود ندید و ایالات مادی با همان نام برجا ماند و در این دوره منطقه در محدوده (رک) قرار داشت.

ری پس از اسلام

در زمان بعد از اسلام در جنگ نهاوند سپاه ایران از مسلمان شکست خورد و حکومت مرکزی را از دست دادند .

و کشور ایران و ملک ها آن به تدریج قطعه قطعه شد و تکلیف هر شهر بخصوص شهر ری به دست مرزبانان آن افتاد.

بعد از فتح شهر ری نو و یا ری زیرین به دستورشخصی با نام نعیم بن مقرن و به دست زینبدی ساخته شد و ری قدیم یا ری برین از بین رفت. ری جدید در جنوب شرقی ری قدیم ساخته شد.

شروع قرن چهارم در ری دوران پرشکوهی از رشد و توسعه را به چشم دید.

این عهد مرداویج دیلمی نخستین شاه خاندان زیاری بود که در سال 315 هجری در صحنه سیاست پدید آمد و درسال 319 هجری استقلال یافت و پایتخت خود را ری در نظر گرفت.

شهر ری در زمان حکومت رکن الدوله پایتخت ایشان بشمار می رفت و در آن زمان باز هم بر اهمییت آن اضافه شد.

در این دوره بود که ری به مرکز سیاسی فرهنگی ایران وجهان اسلام تبدیل شد و این امر سبب رونق دانش و ادب در این شهر شد.

در دوره اسلامی شهرری پناهگاهی برای فرمان داران بنی امیه بشمار می رفت که به دلیل کشمکش های فراوان مذهبی آسیب های فراوانی به آن وارد شد و در سال 617 ه.ق مردم در تاخت و تاز مغولان قتل عام شدند.

آثار مغولان از بین نرفته بود که ری برای دومین با در سال 786 ه.ق توسط سپاه تیمور به ویرانه ایی تبدیل شد و از آن به بعد دیگر روی آبادی به خود ندید. ویرانه های ری باستان در اطراف شهرری فعلی باقیمانده است.

نامگذاری ری

در لغت ری به معنای “شهر سلطنتی” است، ساکنین و اهالی، ری را با نام رازی می شناختند.

ری و راز دو برادر بودند که با کمک هم این شهر را ساختند و توافق کردند شهر را ری نام گذاری کند و اهالی آن را رازی نامیدند.

شخصی که این شهر را ساخت، رازبن فارسی بن یواسان بود. در زمان قدیم ری به معنای ارابه بود.

شخصی با نام شیخ ربوه دمشقس در سال 727 ه.ق درگذشت؛ ایشان نوشته اند که ازری به معنی نیکویی یاد شده است.

نام های قدیم شهر ری

شهر ری به دلیل قدمت زیادی که دارد از اسامی بسیار برخوردار است که در ادوار و مناسبت ها مختلف به آن نسبت داده شده است که عبارت است از:

• آرساسیا،
• آرساکیا،
• ارشکیه،
• اروپس،
• اروپوس،
• اَلرّی،
• اورپا،
• اورپُس،
• ائوروپوس،
• بت رازیکایه،
• حضرت عبدالعظیم،
• دورا،
• رِ،
• راجیس،
• راجیش،
• راجیک،
• راز،
• رازی،
• رازوک،
• راژس،
• راک،
• راکس،
• راکیا،
• راگ،
• راگا،
• راگای،
• راگز،
• راگس،
• راگو،
• راگیا،
• راگیانا،
• رام اردشیر،
• رام پیروز (رام فیروز)،
• رائی،
• راورُپُس،
• رای،
• رغه،
• رک،
• رگ،
• رگا،
• رگس،
• رگه،
• ری ارشیر،
• ریشهر،
• شیخ‌البلاد،
• ماد پایین،
• ماد راجیانا،
• ماد رازی،
• ماد راگیان،
• ماد رگیانا،
• ماد سفیلا،
• محمدیه،
• مدی،
• ئوروپوس.

محدوده جغرافیایی شهر ری

شهر ری در زمینی به وسعت 2293 کیلومتر مربع قرار دارد:

• از سمت شمال به تهران
• از سمت جنوب به شهرستان قم
• از سمت شرق به شهرستان ورامین و شهرستان پاکدشت
• از سمت غرب به شهرستان اسلامشهر ، رباط کریم و زرندیه ختم می شود.

ارتفاع شهرری از سطح دریا 1062 متر است که در جنوب شهر تهران قرار دارد و به این شهر وصل شده است. فاصله شهر ری تا مرکز شهر تهران 10 کیلومتر است.

جمعیت شهرستان ری

با توجه به تقسیمات کشوردارای 3 قسمت اصلی «فشاپویه، کهریزک، مرکزی»، 6 دهستان و 130 روستای دارای سکنه است و جمعیت شهرستان با توجه به آمار سال 1385 بالغ بر 349700 نفر تخمین زده شده است.