محله آراج تهران: بررسی جامع و صفر تا 100 محله اراج

محله آراج یکی از محله های قدیمی تهران بشمار میرود که دارای باغهای زیادی است و آب و هوای خوبی نیز دارد، در قدیم به ارفعیه معروف بوده است. در ایرانیجو به بررسی جامع محله آراج تهران می پردازیم.

محله اراج کجاست؟

محله اراج یکی از مناطق قدیم استان تهران و در منطقه یک شهرداری تهران می­باشد که از محله­ های قدیم شمال تهران به شمار می­آید.

آراج به معنای همواره در بلندی می­باشد و دلیل نام­گذاری محله آراج نیز به سبب آن است که این محله از باغ­های بسیار زیادی برخوردار می­باشد و از ارتفاع بسیار زیادی نسبت به دریا قرار گرفته است.

محله آراج مملو از باغ­ها و فضای سبز می­باشد و با وجود آن که مهاجران بسیاری را در خود جای داده است.

در این محله ساختمان­های بسیاری بنا شده است؛ هم­چنان دارای آب و هوای معتدل و اغلب خنک می­باشد.

محله آراج در گذشته توسط شخصی به نام حاج ابراهیم خان ظهیرالدوله به میرزا محمدحسین خان منگنه فروخته شده است.

سپس شخصی دیگر به نام «سردار» مالک زمین­های محله آراج شده است.

این منطقه در زمان ناصرالدین شاه به ارفعیه معروف بوده است و در زمان جنگ جهانی دوم بسیاری از افراد به این منطقه مهاجرت نمودند که بخشی از اراضی آن به تملک شاه درآمد.

محله آراج یکی از مناطق با بیشینه تاریخی می­باشد که در سال 1335، 161 مرد و 152 زن در این منطقه ساکن بوده ­اند.

محله آراج به کدام مناطق استان تهران راه می­یابد؟

• محله آراج از شمال به بلوار ارتش محدود می­شود،
• از سمت غرب به خیابان شهید لنگری (اقدسیه)،
• از شرق به اتوبان امام علی،
• از جنوب به اتوبان بابایی منتهی می­شود .

و قنات آراج در این منطقه جاری می­باشد.

محله آراج که یکی از مناطق خوش آب و هوای استان تهران به شمار می­آید و دارای دوبیمارستان و مرکز درمانی می­باشد که بیمارستان نیکان خصوصی و بیمارستان چمران دولتی وابسته به وزارت دفاع در این محله واقع شده است.

دوغ اراج که یک نوشیدنی محلی بوده است در قدیم الایام توسط یکی از اهالی محله اراج درست می­شده است و طعم بی­نظیری داشته است. این دوغ محلی شهرت محله­ی اراج را چند برابر نموده بوده است که اکنون اثری از آن باقی نمانده است.

روستایی خوش آب و هوا در شمال تهران با باغهای گیلاس، که درختانی 700 ساله دارد. خاطرات ارفع الدوله هنوز هم در باغ لارک شنیده میشود. دوغ لارک و کارخانه شیر لارک شاخصه های بارز این منطقه بود که در سال 1340 به بافت شهری تهران ملحق شد و اهالی لواسان به آن کوچ کردند. محله اراج همچنان سرسبز و خوش آب و هوا، جایی مناسب برای زندگی در تهران است.

امکانات محله آراج به چه صورت می­باشد؟

محله آراج یکی از مناطق خوش آب و هوا در استان تهران می­باشد که هوای لطیفی دارد و برای سکونت امکاناتی زیادی دارد. این محله یکی از محلات قدیمی استان تهران محسوب می­شود و مهاجران بسیاری نیز دارد که از شهرستان به این منطقه روی آورده­اند.کتابخانه، مدرسه و مراکز آموزشی، مراکز ورزشی، اماکن دینی، بانک و… از جمله مراکزی هستند که در شعبات و مراکز گوناگون در محله آراج واقع شده­اند و برای خدمات درمانی و مراکز ادارای می­توان به این مراکز مراجعه کرد.

• دبیرستان دخترانه (دوره اول) تقوا یکی از مدارس دولتی می­باشد که در محله آراج فعالیت می­کند.
• مرکز آموزشی شکوفه،
• فنی و حرفه­ای شهید رحمانی،
• متوسطه دوره اول کار و اندیشه،
• مرکز آموزشی حاج هاشم رمضانی،
• مدرسه متوسطه دوره اول پسرانه شاهد،
• دبستان ایمان،
• دبستان عصمت،
• دبستان عفاف،
• دبستان امید انقلاب،
• دبستان ایثار،
• مدرسه متوسطه دوره اول عصمت،
• مدرسه بهجتیه،
• مدرسه آزادگان،
• مدرسه امید انقلاب،
• مدرسه دین و دانش از دیگر مراکز آموزشی محله آراج به شمار می­آید.

هم­چنین کتابخانه عقیدتی-سیاسی بیمارستان چمران،

کتابخانه مسجد آراج،

سالن ورزشی شکوفه،

مسجد جامع آراج،

حسینیه آراج،

کلینیک شبانه­روزی حضرت محمد (ص)، داروخانه نیلسا، بانک ایرانیان و بانک سپه، اداره بازنشستگان نیروهای مسلح از جمله مراکز خدماتی درمانی و مراکز ادارای محله آراج می­باشد. نگارخانه کهن و خانه فرهنگ دو مرکز فرهنگی در محله آراج می­باشند که بازدیدکنندگان بسیاری دارد. هم­چنین مسجد جامع آراج نیز یکی از مراکز فرهنگی این محله به شمار می­آید.

رستوران و کافه ­های محله آراج

رستوران­های و کافه­ های محله آراج شامل تعداد زیادی از رستوران­های سنتی و فست فود می­باشند که غذای ایرانی و فرنگی سرو می­کنند.

• کافه مولتی مارک،
• کافه رژ،
• قهوه­خانه شمس،
• آبمیوه بستنی کلبه،
• کافه قنادی کلبه،
• کافه وی آی پی،
• کافی­شاپ شاهنامه و…

از جمله رستوران­ها و کافی­شاپ­های آراج و اطراف آراج می­باشند که سلایق متعددی را پوشش می­دهند.

هم­چنین محله آراج به دلایل دسترسی نزدیک به خیابان پاسداران بسیاری از رستوران­ها و کافه­های این منطقه را نیز شامل می­شود.

شرایط خرید منزل، واحد مسکونی در محله آراج به چه صورت است؟

محله آراج یکی از محله­های گران­قیمت استان تهران می­باشد و قیمت منازل مسکونی یا آپارتمان بسیار بالا می­باشد. البته قیمت این آپارتمان­ها به نسبت بافت منطقه، امکانات و سال ساخت آن متفاوت می­باشد و آپارتمان­هایی نیز با قیمت مناسب­تر یافت می­شود. برای خرید آپارتمان در این منطقه باید نسبت به تمام شرایط آن اطلاعاتی کسب کنید و از مشاورین املاک نیز کمک بگیرید. دسترسی محله آراج تهران به سایر مناطق از شرایط مطلوبی برخوردار است و خط 3 متروی تهران نیز از این منطقه عبور می­کند.

هم­چنین تاکسی­ها و خطوط اتوبوس­رانی نیز از محله آراج عبور می­کنند و از لحاظ رفت و آمد شرایط مطلوب و مناسبی دارد. محله آراج به دلیل برخورداری از مناطق فرهنگی، از عبور و مرور بسیاری برخوردار است و یکی از پر رفت و آمدترین مناطق تهران به شمار می­آید. اکبرآباد نیز یکی دیگر از مناطق آراج می­باشد که به دلیل سکونت فردی به نام علی اکبر اثباتی این نام بر روی آن لحاظ شده است. علی اکبر اثباتی اولین فردی بوده است که در محله­ی آراج سکنا گزیده است.

محله آراج تهران چه مزایایی دارد؟

محله آراج تهران به دلایل مختلف طرفداران زیادی دارد. وجود باغ­ها و درخت­های بسیار در این منطقه باعث شده است این منطقه یکی از مناطق خوش آب و هوا باشد و هم­چنین به دلیل دسترسی آسان به سایر مناطق تهران یکی از مناطق مهم می­باشد. مراکز خدماتی و رفاهی در این منطقه مشغول به فعالیت هستند و برای استفاده از کتابخانه عمومی می­توان به منطقه اقدسیه نیز مراجعه کرد. از طرفی محله آراج واقع در منطقه یک تهران می­باشد و همین موضوع سبب شده است میزان قیمت منازل مسکونی این محله بیشتر شود.

 هم­چنین می­توان برای استفاده از مراکز درمانی و بیمارستان­ها به بیمارستان چمران و بیمارستان عقیدتی- سیاسی مراجعه نمود. در محله آراج مراکز ورزشی نیز مشغول فعالیت می­باشند و دسترسی به تمامی مراکز مورد نیاز خانوار را آسان نموده است.

نوع معماری و بافت محله آراج چگونه است؟

بافت محله آراج عمدتا به صورت سنتی می­باشد که خانه­های قدیمی و معماری سنتی را شامل می­شود و ساکنان این منطقه سعی می­کنند تا بافت سنتی را در این محله حفظ نمایند. در بافت سنتی محله آراج، حسینیه و حمام قدیم مسجد جامع آراج وجود دارد که باغات نیز در همین بافت سنتی واقع شده است. بافت مدرن محله آراج شامل محله گلزار و فرعی­های منشعب می­باشد که عمده جمعیت محله آراج در این منطقه سکونت دارند. بافت مدرن محله آراج به دهه چهل برمی­گردد و قدمت کمتری نسبت به بافت سنتی دارد.

 بافت شهرک­نشین محله آراج که شامل مجتمع سکونی شهید چمران  و مجتمع بعثت می­شود یکی دیگر از نوع بافت­های این محله می­باشد که به تازگی بنا شده است؛ اما در کل نوع بافت سنتی خود را حفظ نموده است. بافت شهرک­نشین محله آراج به صورت مجزا و دارای کنترل می­باشد. پرسنل صنایع دفاع در بافت شهرک­نشین محله آراج سکونت دارند و کاملا مجزا از بافت سنتی این محله می­باشند.

بافت شهرک ولیعصر یکی دیگر از بافت­های محله آراج می­باشد که قدمت آن به دوران پس از انقلاب برمی­گردد و ساختمان­های مدرن در این شهرک بنا شده است. ساخت ساختمان­های این شهرک در همان سال­های انقلاب توسط بنیاد مستضعفان  انجام شده است و در ابتدا این منازل مسکونی به صورت یک طبقه ساخته می­شدند. اما پس از مدتی نوع معماری آن نیز تغییر کرد و اکنون به صورت منازل و یا آپارتمان­های مدرن بازسازی و یا ساخته شده­اند.

محله آراج به صورت کلی به بافت سنتی خود معروف است و اگرچه دیگر بسیاری از منازل و یا مجتمع­های مسکونی در این محله به صورت معماری جدید بنا شده­اند؛ اما هنوز بسیاری از خانه­های این محله بافت سنتی و قدیمی خود را حفظ نموده­اند و به همین دلیل یکی از مناطق با تاریخچه تاریخی می­باشد. محله آراج نسبت به دیگر مناطق تهران تراکم جمعیت کمتری دارد، اما به دلیل بافت سنتی و وجود مراکز فرهنگی از اطراف برای بازدید به این محله رفت و آمد می­شود.

تاریخچه اراج

زمین‌های اراج در زمان قاجار متعلق به فردی به نام حاج ابراهیم خان ظهیر الدوله بود. این زمین ها بعدها توسط میرزا محمد حسین خان منگنه خریداری شد. میرزا محمد حسین خان منگنه نیز پس از مدتی این اراضی را به فردی به نام سردار واگذار کرد.

در سال ۱۳۲۶ بود که فردی یهودی مالک قسمت‌های عمده‌ی زمین‌های اراج شد. در آن زمان در قسمت شمال اراج باغ لارک قرار داشت که متعلق به مهدی قلی خان امیر آخور بود. این باغ در زمان قاجار و ناصرالدین شاه توسط فردی به به نام میرزا رضا خان ارفع الدوله معروف به دانش خریداری گردید و به همین جهت این منطقه به ارفعیه شهرت یافت.

خانواده ارفع و جریان باغ لارک در اراج

معین الوزرا میرزا رضا خان ارفع متخلص به دانش و ملقب به ارفع الدوله بود. ارفع الدوله یکی از معدود پرنسس ها و شاهزاده ها در جهان است که بدون هیچ نسبتی با خاندان سلطنتی توانسته است به مقام شاهزاده ای برسد. ارفع الدوله تنها فرد ایرانی است که برای پنج بار در سال‌های ۱۹۰۴، ۱۹۳۳، ۱۹۳۵، ۱۹۳۶ و ۱۹۳۷ نامزد جایزهٔ صلح نوبل شد.

تمام این مطالب نشان دهنده مقام بلند او در دربار قاجار و همچنین در میان سازمان های بین المللی داشت. ارفع الدوله به مدت ۸ سال نماینده ایران در مجمع اتفاق ملل بود که پس از جنگ جهانی اول تاسیس شده بود. وی در پایان زندگی به موناکو رفت و در سال ۱۳۱۶ در موناکو فوت کرد‌.

ارفع الدوله در باغی به نام باغ لارک در محله اراج تهران سکونت داشت. باغ لارک در محدوده شمال شرقی اراج قرار داشته و باغی بزرگ و زیبا بود. اراضی لارک در جنوب دارآباد و شمال اراج قرار داشتند و این اراضی تا حدود شهرک شهید محلاتی و شهرک نفت ادامه داشتند. وی دارای دو فرزند به نام های حسن ارفع و ابراهیم ارفع بود.

حسن ارفع از جمله سیاسیون وفادار به رضا شاه بود و با سید ضیاء الدین طباطبایی حشر و نشر داشت. باغ لارک در آن زمان محل برگزاری نشست های سیاسی فراوان بود. از مهمترین جلسات برگزار شده در باغ لارک می توان به جلسه مشترک حسن ارفع با نوری سعید ، نخست وزیر عراق ، و معاون وزیر امور خارجه انگلستان در باغ لارک اشاره کرد.

باغ لارک و اراضی لارک در آن زمان متعلق به همسر حسن ارفع بود. همسر حسن ارفع بانوانیی انگلستانی به نام هلیدا دانش ارفع بود که تملک بخش مهمی از اراضی لارک با او بود. در سال ۱۳۴۹ هلیدا دانش ارفع فوت کرده و این اراضی به فرزندان وی می رسد. در سال ۱۳۵۲ تیمسار حسن ارفع در نامه ای به محمد رضا پهلوی از وی درخواست می کند که با قطعه بندی و فروش زمین های منطقه لارک موافقت کند.

منطقه لارک ، منطقه ای آباد بود که دارای باغات گیلاس و میوه های بسیار دیگری بود. تیمسار ارفع در لارک ، موسسه شیر لارک را راه اندازی می کند که این موسسه از مدرن ترین صنایع لبنیات در زمان خود بود به نحوی که شیر لارک بهداشتی ترین شیر تولید شده در ایران تا زمان تاسیس کارخانه شیر پاستوریزه در منطقه شادآباد تهران بود. ناگفته نماند که تیمسار ارفع برای تولید این شیر نژاد خالصیاز گاوهای اروپایی و اصلاح نژاد شده را وارد ایران کرد‌. از نام و یاد لارک نام هایی چون بوستان لارک و مسجد سید الشهداء لارک هنوز در این محدوده باقی است.

سخن پایانی

محله آراج از مناطق اعیان­نشین استان تهران به شمار می­آید و به دلیل قدمت تاریخی و بافت سنتی آن از دیرباز مورد توجه قرار گرفته است. این منطقه به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب و لطیف و هم­چنین باغ­های بسیار از طراوت خاصی برخوردار است که آن را از سایر مناطق اطراف متمایز می­کند. محله آراج در گذشته دارای گاوداری بوده است که لبنیات، ماست و دوغ را به صورت کاملا بهداشتی عرضه می­نموده است. بیشتر افراد برای استفاده از دوغ آراج به این محله آمده تا از دوغی که بسیار خوش طعم بوده و از آن به طعمی گوارا یاد می­شود، استفاده کنند. این دوغ در مناطق اطراف تهران به قدری مشهور بوده است که شهرت اصلی محله آراج به دلیل وجود چنین دوغ می­باشد. قنات آراج که در محله آراج جاری است از ایام پیشین در این منطقه جاری بوده است و قدمتی تاریخی دارد.

محله اراج امروزه به دلیل دسترسی به سایر مناطق تهران اعم از: سه راه اقدسیه، بلوار ارتش، اتوبان امام علی (ع)، منطقه ازگل، اتوبان بابایی، پاسداران، نیاوران، دارآباد، آجودانیه، مینی سیتی، فرمانیه، ساقدوش، چیذر، کاشانک، جماران، حصار بوعلی، رستم­آباد، شهرک شهید چمران، اختیاریه، کامرانیه، جماران، جمشیدیه، صاحب­قرانیه از قیمت منازل مسکونی بالایی برخوردار است.